|
|
1 Makkabeeërs 01
01Alexander van Macedonië, zeun van Filippus, was oet zien laand vandoan optrokken tegen Darius, keunenk van Perzen en Meden. Hai versluig hom en wer in zien stee keunenk. Hai was dou al keunenk van Griekenlaand.
02Hai voerde n bult oorlogen, veroverde vestings en brochde keunenks om.
03Hai trok op aan oetènnen van wereld tou en plunderde hail wat volken. Haile wereld haar e in zien macht. Doar wer e overmoudeg van en astrant.
04Hai brochde n aldernoarst staark leger op n bainen, hai muik zok meester van landen, volken en vorsten en dwong ze lasten òf te droagen.
05Mor dou wer e zaik en wos e dat e staarven zol.
06Hai raip zien hoogste generoals, dij van jongs òf aan mit hom grootbrocht wazzen, en verdailde nog tiedens zien levent zien keunenkriek onder heur.
07Twaalf joar haar Alexander regaaierd dou e oet tied kwam.
08Noa zien dood nammen legeraanvoerders t bestuur over, elk in zien aigen kontraain,
09en zetten zok keunenkskroon op kop. Heur bestuur en dij van heur noazoaten, brochde nog n haile zet ellèn op wereld.
10 Ain van heur noazoaten was Antiochus Epifanes, n minne kerel, zeun van keunenk Antiochus, dij giezeld west haar in Rome. Hai wer keunenk in t joar 137.
11 In dij tied kwam der in Israël n stel ontraauwe lu noar veuren dij wet nait meer noavolgen wol. Zai kregen n bult volgelingen. "Kom," zeden ze, "loat we n verbond sloeten mit volken om ons tou. Want sunt wie ons van heur ofschaaiden hebben, is ons n bult ellèn overkommen."
12 Doar wazzen ze t dik mit ains,
13 en n stokkewat van t volk zeden dat ze wel noar keunenk tou goan wollen. Dij gaf heur permizzie vremde wetten en gebruken in te voeren.
14 Zo richtten ze in Jeruzalem n gimmestiekschoul op, zo as dat bie haaidens gebruuk was,
15 en besniedenis luiten ze bie zok verhelpen. Van t haaileg verbond mozzen ze haildaal niks meer hebben, ze traauwden en deden mit haaidens. Joa, ze gavven zok over aan kwoaleke praktieken.
16 Dou Antiochus zag dat e macht in zien riek goud in handen haar, wol e ook nog keunenk van Egypte worden. Den zol e over twij rieken regaaiern.
17 Dat zodounde trok e Egypte in mit n groot leger, mit striedwoagens en olifanten en mit n grode vloot.
18 Hai vuil Ptolemeüs, keunenk van dat laand, aan. Noa swoare verlaizen wer Ptolemeüs versloagen en op vlucht jagd.
19 Verstaarkte steden van Egypte werden innomen en t laand wer plunderd.
20 Noadat Alexander Egypte versloagen haar, trok e in t joar 143 mit n staark leger op Israël òf, noar Jeruzalem.
21 In aal zien tröts kwam e mit geweld tempel in, roofde t golden altoar, luchter mit aal wat ter bie heurt,
22 toavel van teunbroden, t raif veur draankovver, ovverschuddels, golden wierookschuddel, t gedien en kraanzen, en huil golden versiersels van veurgevel òf.
23 t Zulver en t gold en kostboare zoaken en aal verburgen schatten dij e mor vinden kon, nam e mit
24 en luit dat aalmoal noar zien laand brengen. Veurdat e weer votging, richtte hai nog n moordpertij aan en luit ter zok doar ook nog schoamteloos op veurstoan.
25 Der was grode versloagenhaid in loug en stad van Israël.
26 Vorsten en laaiders jammerden,
jonges en wichter kwienden,
vraauwlu verlepten.
27 Brudeman zette n kloaglaid in,
bruud zat treurend in heur koamer.
28 t Laand trilde om zien bewoners,
t volk van Jakob wer mit schoamte overloaden.
29 Twij joar loater stuurde keunenk man dij lasten innen mos noar steden van Judea. Mit n staark leger trok e noar Jeruzalem tou.
30 Hai dee net of e vree sloeten wol, mor zo gaauw as e t vertraauw van inwoners wonnen haar, dee e rompslomps n aanvaal op stad. Hai verrinnewaaierde haile boudel en brochde n bult Isrelieten om.
31 Stad wer plunderd en in brand stoken, hoezen en muren van stad werden deelhoald,
32 vraauwlu en kinder kriegsgevangen moakt, t vij in beslag nomen.
33 Davidsbörg wer verstaarkt mit n hoge, dikke muur en stevege toorns.
34 Dou wer n stel overlopers in stad legd, volk dat van gain wet waiten wol. Dij verschaansden zok in börg.
35 Ze sluigen der woapentuug en eterij op, en t roofgoud dat ze in Jeruzalem bie nkander sleept haren. En aalgedureg laggen ze op loer.
36 Ze wazzen n bedraaigen veur t haailegdom,
n aalgedurege ploag veur Israël.
37 Om tempel tou vergoten ze onschuldeg bloud,
ze schonden t haaileg stee.
38 Inwoners van Jeruzalem vluchtten veur heur,
stad wer n woonstee veur vremden,
en vremd veur dij der opgruid wazzen,
heur kinder luiten ze aan heur löt over.
39 Heur haailegdom lag der verloaten bie as leeg laand,
heur feesten werden doagen van raauw,
heur sabbatten wer de spot mit dreven,
heur eer wer deur t sliek hoald.
40 Zo groot as ooit heur aanzain was,
zo slim wer nou heur schaande,
heur tröts keerde om in raauw.
41 Dou bestelde keunenk zien haile riek middels n dekreet dat ze aalmoal ain volk worden mozzen
42 en dat elk zien aigen gebruken opgeven mos. Ale volken schikten zok noar woorden van keunenk.
43 Der wazzen alderdeegs n haile bult Isrelieten dij keunenk zien godsdainst aannammen, aan ofgoden ovverden en sabbat schonden.
44 Keunenk stuurde n bode noar Jeruzalem en steden van Judea mit braiven: aan dizze gebruken, al binnen ze t laand nait aigen, zol elk zok holden.
45 In tempel moggen gain brandovvers, koornovvers en wienovvers meer brocht worden en sabbat en feestdoagen mozzen ofschaft worden.
46 Tempel en priesters werden ontwijd.
47 Der werden altoars baauwd en haailegdommen en tempeltjes inricht veur ofgodsbeelden en der wer vlaais van swienen en aander onraaine baisten ovverd.
48 Heur zeuns moggen ze nait meer besnieden en ze mozzen zok verlegen tou alderhande onraaine en onhaailege praktieken.
49 Zo zollen wetten vergeten worden en ale veurschriften in onbruuk kommen.
50 Elk dij nait dee wat keunenk wol, zol ombrocht worden.
51 Zokse bepoalens kundegde hai in zien haile riek òf. Hai stelde ook lu aan dij der op touzain mozzen dat t volk in elke stad van Judea ovvers brochde.
52 n Bult Isrelieten dij zok aan wet mor al te geern niks gelegen loaten wollen, deden noar dij veurschriften en stichtten zo veul kwoad in t laand,
53 dat aal aander Isrelieten bezied kroepen mozzen in aal meugelke schoelsteeën.
54 Op 15 kislew van t joar 145 luit keunenk n verwoestende ofgriezen op t altoar baauwen en in aander steden van Judea luit e altoars hèn zetten.
55 Veur deur en op stroat wer wierook braand.
56 Aal wetsrollen dij ze mor vinden konden, werden verropt en opbraand.
57 Bie wèl men zo'n verbondsrol aantrof of dij nog noar wet leefde, wer in opdracht van keunenk ombrocht.
58 Moand noa moand luiten lu dij lasten innen mozzen in Israël heur macht vuilen deur overtreders dij ze in steden aantrovven, om te brengen.
59 En op vieventwinnegste van moand ovverden ze op t ofgodsaltoar dat boven op t ol altoar ston.
60 Vraauwlu dij heur kinder besnieden loaten haren, werden volgens veurschrift van keunenk ombrocht,
61 en lutje potjes werden ophongen, vastbonden aan haals van heur moeke. Ook dij tou dij hoesholden heurden en dijent dij besniedenis doan haren, werden ombrocht.
62 Toch bleven n bult in Israël vastberoaden en bleven ze zok verzetten onraain vlaais te eten.
63 Ze luiten zok nog laiver doodmoaken, as wat onraains te eten en zo t haaileg verbond te schenden. Zai werden den ook ombrocht.
64 Gram drokte swoar op Israël.
|
1 Makkabeeërs 02
01In dij tied dee Mattatias, zeun van Johannes en klaainzeun van Simon, van zok spreken. Hai was n priester oet Jojarib zien femilie oet Jeruzalem en woonde in Modeïn.
02Vief zeuns haar e: Johannes, ook Gaddi nuimd,
03Simon, dij ook Tassi nuimd wer,
04Judas, doar ze ook Makkabeüs tegen zeden,
05Eleazar, dij ook Avaran nuimd wer, en Jonatan, doar ze ook Affus tegen zeden.
06Dou e zag wat veur godslasterlieke zoaken zok in Judea en Jeruzalem ofspeulden,
07zee e:
"Wai mie, bin ik geboren om aan te zain
hou mien volk verrinnewaaierd wordt,
hou haailege stad vernaild wordt?
Mout ik ter noar kieken
hou stad aan vijand oetleverd wordt,
hou t haailegdom in handen vaalt van vremden?
08Tempel wer as n man zunder aanzain,
09t kostboar tempelraif wer as roofgoud wegvoerd.
Jeruzalem heur kinder werden ombrocht in stroaten,
heur jongkerels werden doodmoakt deur t sweerd van vijand.
10 Wat volk het nait n paart van heur laand in bezit,
het gain roof veur heur bemachtegd?
11 Aal heur pronk is heur ofpakt,
zai is n sloavin, heur vrijhaid is heur ontnomen.
12 Ons haailege tempel is verrinnewaaierd,
zien pracht en proal binnen verswonnen,
vremde volken hebben hom ontwijd.
13 Woar leef we nog laanger veur?"
14 Mattatias en zien zeuns scheurden heur klaaier, trokken raauwgoud aan en gavven zok over aan swaarde raauw.
15 Op zekere dag kwammen der ofgezanten van keunenk noar Modeïn. Ze mozzen t volk der tou prezzen zien godsdainst òf te sweren en der touzicht op te holden dat doar ook ovverd wer.
16 n Bult Isrelieten gingen noar heur tou en Mattatias en zien zeuns muiken heur opwachten ook.
17 Keunenk zien ofgezanten zeden tegen Mattatias: "Ie binnen n man van gezag en hebben eer en aanzain in dizze stad, joen zeuns en joen volk stoan achter joe.
18 Loat ie eerste wezen om keunenk zien bevel op te volgen. Aal volken binnen joe ja al veurgoan, inwoners van Judea en lu dij nog in Jeruzalem wonen, ook. Soamen mit joen zeuns zel ie bie beste vrunden van keunenk heuren, en ie zellen overloaden worden mit zulver, gold en n bult aander geschenken."
19 Mor Mattatias zee haard en dudelk: "Al zollen alderdeegs ale volken in keunenk zien riek hom geheurzoam wezen en al vaalt alderdeegs elkenain godsdainst van zien veurolders òf deur odders van keunenk op te volgen,
20 ik, mien zeuns en mien volk, wie zellen ons holden blieven aan t verbond van ons veurolders.
21 Mag God ons der veur bewoaren dat wie wet en veurschriften nait meer kennen willen.
22 Wie zellen keunenk zien odders nait geheurzoamen en wie zellen gain doembraid ofwieken van ons godsdainst."
23 Hai haar t nog mor naauw zegd of veur t oog van elkenain kwam n Jeud noar veuren tou dij volgens keunenk zien odders n ovver brengen wol op t altoar in Modeïn.
24 Mattatias zag dat en wer roazend. Hai begunde over aal zien leden te schudden van aargernis en luit zien rechtmoatege gram vrij loop. Hai sprong op man òf en stook hom veur t altoar deel.
25 Votdoalek der achteraan muik e keunenk zien ofgezanten dij t volk der tou prezzen mozzen ovvers te brengen, ook dood en vernailde t altoar.
26 Zo luit e zain dat e wet toudoan was, zo as Pinechas n moal doan haar mit Zimri, Salu zien zeun.
27 Mattatias trok deur stad hèn en raip haile haard: "Elk dij t mit wet holdt en staait veur t verbond, dij mout mitkommen!"
28 Hai vluchtte mit zien zeuns baargen in; heur haile hebben en holden luiten ze in stad achter.
29 In dij tied trokken n haile bult dij zok aan recht en wet holden wollen, noar woestijn tou. Doar gingen ze wonen.
30 Ze nammen heur kinder, heur vraauwen en heur vij mit. Want ze konden ja t nait laanger haarden.
31 Al gaauwachteg vernammen keunenk zien ofgezanten en soldoaten dij in Davidsbörg in Jeruzalem legerd wazzen dat ter Isrelieten wazzen dij zok van keunenk zien odders niks aantrokken haren en noar schoelsteeën wied vot oetweken wazzen.
32 Mit n groot leger gingen ze achter heur heer en dou ze heur opspoord haren, sluigen ze in de buurt heur kaamp op. Ze muiken zok kloar om heur op sabbat aan te valen
33 en raipen: "Nou is t genog! Kom veurndag en dou wat keunenk zegt as ie in leven blieven willen!"
34 Mor zai zeden: "Nikstervan! Wie kommen nait veurndag en wie doun nait wat keunenk zegt. Wie schenden sabbat nait!"
35 Op slag ging t leger in aanvaal.
36 Isrelieten verweerden zok nait, ze smeten nait mit stainen en sloten tougang noar heur schoelstee nait òf.
37 Ze zeden: "Loat ons den mor doodgoan, onschuldeg as we binnen! Hemel en eerde binnen ons getugen dat ie ons t' onrechten ombrengen!"
38 Zo werden ze op sabbat aanvalen en ofslacht, manlu, vraauwlu en kinder, omtrent doezend man mit nkander, en heur vij der ook nog bie.
39 Dou Mattatias en zien pazzipanten dit aan wait kwammen, trokken ze swaarde raauw aan.
40 Ze zeden tegen nkander: "As wie aalmoal net zo doun as ons bruiers en ons levent en ons veurschriften nait tegen vremde volken verdedegen, zellen ze ons al gaauw van wereld votveegd hebben."
41 Aigenste dag nog nammen ze dit besloet: "As ain ons op sabbat aanvaalt, vecht wie weerom, dat wie nait aalmoal omkommen zo as ons bruiers dij in heur aigen schoelstee ombrocht werden."
42 Doudestieds sloot n koppel Chasideeërs zok bie heur aan; t wazzen veerdege strieders dij genegen wazzen zok veur wet in te zetten.
43 Ook lu dij vlucht wazzen veur geweld en onrecht, sloten zok bie heur aan en kwammen boudel mit verstaarken.
44 Mit nkander brochten ze n leger op n bainen en in aal heur grammiedeghaid en roazens muiken ze dij nait meer traauw aan wet wazzen en zok doar nait om bekommerden, dood. Dij ontkommen kon, vluchtte noar haaidens om zok doar in vaaileghaid te brengen.
45 Mattatias en zien vrunden trokken rond en huilen altoars ondersteboven.
46 As ze jonges in kontrainen van Israël aantrovven dij nait besneden wazzen, den luiten ze dij besnieden - mit geweld, as t nait aans kon.
47 Ze gingen achter heur trötse vijanden heer en heur verzet haar n goud gevolg.
48 Ze huilen wet hoog, dwaars tegen haaidens en heur keunenks in, en dij wet ontraauw wazzen, luiten ze nait aan macht kommen.
49 Dou Mattatias vuilde dat e nait laank meer te leven haar, zee e tegen zien zeuns: "Nou komt ter n tied van tröts en straf, van dikke ellèn en glìnne gram.
50 Jonges van mie, loat zain dat ie joe haildaal inzetten willen veur wet en heb ales, alderdeegs joen levent, veur t verbond van ons veurolders over.
51 Denk aan wat ons veurolders, van older op older, doan hebben. Den zel ie veur aaid noam en foam verdainen.
52 Bleek Abraham nait traauw te wezen dou e oetperbaaierd wer en is hom dat nait as rechtveerdege doad aanrekend?
53 Jozef huil zok aan t gebod, alderdeegs dou t ter maal veur hom oetzag, en hai wer keunenk van Egypte.
54 Ons veurvoader Pinechas was niks te veul en kreeg veur aiweg t priesterschop.
55 Jozua dee wat hom opdroagen was en wer rechter over Israël.
56 Kaleb getuugde veur t volk van zien vertraauw en kreeg doarom n paart van t laand.
57 Vanwegens zien vroomhaid kreeg David veur aiweg t keunenkschop.
58 Elia wer in hemel opnomen omreden hai haar zok mit blieder haarten inzet veur wet.
59 Chananja, Azarja en Misaël vertraauwden op God en werden zo red tou t vuur oet.
60 Daniël wer vanwegens zien onschuld oet laiwen heur bek verlöst.
61 Zo kin je noagoan dat elk dij zien vertraauw op God stelt, bemoudegd wordt van older op older.
62 Wees nait baang veur wat n zundeg mensk zegt, want overaal doar e eer mit inlegt is veur misbult en veur wurms.
63 Vandoag wordt e eerd en mörgen is der niks meer van hom over. Hai zel weer stof worden, zien plannen zellen op niks oetlopen.
64 Jonges, wees flink en zet joe in veur wet, want deur wet zel ie eer verdainen.
65 Simon hier, joen bruier, is n goud roadsman, dat wait ik. Luster altied noar hom, hai zel n voader veur joe wezen.
66 Judas Makkabeüs het van jongs òf aan altied staarkste west. Hai zel joen aanvoerder wezen en oorlog tegen vremde volken laaiden.
67 Zörg aal dijent dij wet onderholden aan joen kaant te kriegen en vreek aal wat joen volk aandoan is.
68 Reken òf mit haaidens en hol joe aan wat wet veurschrift."
69 Dou zegende hai heur en wer e mit zien veurolders verainegd.
70 Hai kwam oet tied in t joar 146 en wer biezet in t graf van zien veurolders in Modeïn. Hail Israël raauwde om zien dood.
|
1 Makkabeeërs 03
01Judas, doar ze Makkabeüs tegen zeden, volgde zien voader op.
02Zien bruiers en elk dij zok bie zien voader aansloten haar, hulpen hom. Vol vuur streden ze veur Israël.
03Deur hom kreeg zien volk meer noam.
As n reus smeet e zok in stried,
harnas aan, woapentuug om,
hai verdedegde zien kaamp mit t sweerd.
04Vechten dee e as n jonge laiw,
brollend sprong e boven op zien vangst.
05Hai muik jacht op dij zok nait huilen aan wet,
onderdrokkers van zien volk dreef e in t vuur.
06Dij wet niks in reken haren, dee e trillen van benaauwdens,
hai brochde aanstichters van t kwoad haildaal oet stuur.
Zo laaidde hai zien volk noar bevrijden.
07n Haile bult keunenks muik e t levent zoer,
mor Jakob muik e blied mit wat e dee.
Zien noagedachtenis wordt prezen veur aaid.
08Hai trok deur steden van Judea,
verrinnewaaierde aal dij ontraauw wazzen.
Zo keerde hai gram van Israël òf.
09Zien aanzain kwam aan oetènnen van wereld tou,
dij draaigden der onderdeur te goan, brochde hai weer bie nkander.
10 Apollonius brochde oet volken rondom, mor benoam oet Samaria, n groot leger op n bainen om tegen Israël te vechten.
11 Dou Judas dat vernam, trok e hom in muit. Hai versluig hom en brochde hom om. Hail wat van Apollonius zien soldoaten sneuvelden, aandern gingen der vandeur.
12 Judas zien manlu plunderden heur en haizulm pakte Apollonius zien sweerd. In t vervolg bruukte hai dij altied mit vechten.
13 Dou Seron, aanvoerder van t leger van Syrië vernam dat Judas hail wat volk om zok tou verzoameld haar dij traauw aan wet wazzen en goud in t vechten,
14 zee e: "Ik wil noam moaken en in t haile keunenkriek vernuimd worden. Ik zel t opnemen tegen Judas en zien pazzipanten, dij zok niks gelegen liggen loaten aan keunenk zien odders."
15 Mit n kolesoal leger ofvaleg volk trok e tegen Isrelieten op om heur òf te stravven.
16 Zo gaauw Seron bie baarghelgen van Bet-Choron kommen was, ging Judas hom mit n handjevol manlu in muit.
17 Dou dij t leger zagen dat op heur ofkommen was, zeden ze tegen Judas: "Wat kin wie mit zo'n luk beetje oetrichten tegen aal dat volk? Boetendes bin we muid en wie hebben vandoag ook nog gain eten had!"
18 "Mor n luk beetje volk kin makkelk n dikke koppel boas worden," zee Judas. "Veur hemel moakt t gain verschil oet of redden nou van n bult of van n beetje volk komt.
19 In oorlog hangt overwinnen nait òf van houveul soldoaten of ter binnen, mor van kracht van boven.
20 Ons vijand is vol overmoud en vol hoat tegen wet op ons òf kommen om ons en ons vraauwen en kinder oet te reuden en ons hebben en holden te roven.
21 Mor wie, wie vechten veur ons levent en veur ons haailege gebruken.
22 Hemel zel ze veur ons ogen vermorzeln. Wees veur heur mor nait benaauwd!"
23 Hai haar t nog mor naauw zegd, of votdoalek störmde hai op heur òf. Seron en zien haile leger werden finoal vermorzeld.
24 Ze zatten achter heur heer van baarghelgen van Bet-Choron òf aan vlakte tou. Sikkom aachthonderd van Seron zien manlu sneuvelden, dij der overbleven vluchtten noar t laand van Filistijnen.
25 Van dou òf aan was men beducht veur Judas en zien bruiers. Volken om heur tou wazzen nou benaauwd veur heur.
26 Keunenk heurde ook van Judas, joa, der was gain volk of verhoalen over zien verzet deden doar de ronde.
27 Dou Antiochus dat aalmoal vernam, wer e grammiedeg. Hai gaf odders om aal legers van zien riek bie nkander te brengen: ain kolesoal leger.
28 Dou dee e schatkist open, dee zien soldoaten n joar soldij en gaf opdracht op ales veurberaaid te wezen.
29 Mor al gaauw vernam e dat t geld in schatkist haard minderde. Deur dij ellèndege opstand dij e teweegbrocht haar mit t ofschavven van aiwenolde gebruken, wazzen in zien laand inkomsten oet lasten beheurlek slonken.
30 Hai was ter benaauwd veur dat e, zo as al veul voaker veurkommen was, nait genog hebben zol veur doagelkse kosten, loat stoan veur geschenken dij e, meer nog as zien veurgangers, aan nou tou mit rije haand oetdaild haar.
31 Hai ruik ter mit aan en besloot dou mor noar Perzië te goan en doar lasten te innen en zodounde schatkist weer te vullen.
32 Hai belastte Lysias, n man van aanzain, ain van t keunenkliek hoes, tot e weeromkwam, mit t bestuur over t riek tussen Eufraat en grèns van Egypte.
33 t Grootbrengen van zien zeun Antiochus vertraauwde hai hom ook aan.
34 Hai gaf hom t bevel over haalfschaid van t leger en over olifanten en bestelde hom der veur te zörgen dat aal wat e wol, oetvoerd worden zol. Benoam mos e n leger op inwoners van Judea en Jeruzalem ofsturen.
35 Hai zol t leger van Israël oetschoakeln en weerstand van lu dij nog in Jeruzalem woonden, breken: elke noagedachtenis aan heur mos e oetwisken.
36 In heur kontraain mos e vremd volk wonen loaten en dij t laand toupaarten.
37 Mit aander haalfschaid van t leger vertrok keunenk in t joar 147 oet Antiochië, hoofdstad van zien riek, stook Eufraat over en trok deur pervinzies in t oosten.
38 Lysias keurde Ptolemeüs, Dorymenes zien zeun, oet mit Nikanor en Gorgias, n poar flinke kerels dij keunenk vertraauwde.
39 Zai werden mit vattegdoezend soldoaten en zeuvendoezend man peervolk noar Judea stuurd om t laand te verrinnewaaiern zo as keunenk onnaaierd haar.
40 Mit dat haile leger rukten ze oet en ze sluigen heur kaamp op in vlakte bie Emmaüs.
41 Kooplu oet dij streek heurden der van en kwammen mit n haile stommel zulver en gold en mit voutboeiens op t legerkaamp òf om Isrelieten as sloaven op te kopen. Troepen oet Idumea en t laand van Filistijnen muiken t Syrische leger nog staarker.
42 Judas en zien bruiers haren wel deur dat ze der min veur stonden nou in heur kontraain al troepen van vijand legerd wazzen. Ze heurden ook dat keunenk odders geven haar heur volk finoal oet te reuden.
43 Dou zeden ze tegen nkander: "Wie mouten ons volk oet zien ellèn verlözzen. Vechten mout we veur ons volk en ons haailegdom!"
44 Ze kwammen bie nkander om zok kloar te moaken veur t gevecht en ze beedden en smeekten om ontfaarmen en meedlieden.
45 Jeruzalem lag der verloaten bie, onlaand geliek,
gain bewoner ging zien poorten nog in of oet.
Tempel was verpoasd,
vremden verschaansden zok in börg,
vremde volken bewoonden stad.
Jakob haar gain nocht meer,
floit en citer wazzen stil.
46 Ze verzoamelden zok in Mispa, in de buurt van Jeruzalem, omdat Mispa van olds veur Isrelieten n stee west haar doar mensken hèngingen om te beden.
47 Ze vastten dij dag, trokken raauwgoud aan, streuden zok aask op kop en scheurden heur klaaier.
48 Zo as aander volken veur n aanwiezen heur godenbeelden roadplegen, zo deden zai wetsrol open.
49 Ze haren priesterklaaier, eerste vrucht en tienden mitnomen en raipen nazireeërs bie nkander dij heur gelofte doan haren.
50 Ze raipen noar hemel: "Woar mout wie mit dizze lu en mit dizze dingen hèn?
51 Joen tempel is onder vout lopen en schonden, joen priesters binnen maal behandeld.
52 En nou binnen vremde volken as ain man op ons ofzetten kommen om ons te verrinnewaaiern. Ie waiten wat of ze mit ons van plan binnen.
53 Hou kin we t tegen heur holden as ie ons nait helpen?"
54 Dou bluizen ze op trompetten en raipen t oet, zo haard as ze konden.
55 Judas stelde dou laaiders aan over t volk, aanvoerders over doezend, honderd, fiefteg en over tien man.
56 En net zo as wet veurschrift, gaf e permizzie aan elk dij mit n hoes aan t baauwen was, op traauwen ston, n droevetoen poot haar of dij benaauwd was, om weer noar hoes tou te goan.
57 t Leger ging op pad en sluig zien kaamp op in t zuden van Emmaüs.
58 "Kloarmoaken en moud holden!" zee Judas tegen heur. "Mörgenvroug mout ie kloarstoan om t gevecht aan te goan mit vijand dij bie nkander kommen is om ons en ons tempel te verrinnewaaiern.
59 Wie kinnen beter omkommen in t gevecht as der getuge van te wezen wat veur ellèn ons volk en t haailegdom treft.
60 Zo as hemel t wil, zo zel t ook gebeuren!"
|
1 Makkabeeërs 04
01Dij naacht ging Gorgias mit viefdoezend soldoaten en doezend van zien beste ruters, vot oet t legerkaamp
02om t kaamp van Jeuden aan te valen zunder dat ze der op verdocht wazzen. Manlu tou börg oet wezen hom pad.
03Mor Judas kwam t aan wait en trok ter mit zien soldoaten op oet om t leger van keunenk in Emmaüs aan te valen
04in tied dat Gorgias zien soldoaten nog verspraaid wazzen boeten t legerkaamp.
05Dou Gorgias snaachts bie Judas zien kaamp kwam, was ter gainain te bekennen. Der van overtuugd dat ze veur hom op loop goan wazzen, ging e noar heur op zöcht in baargen.
06Tegen mörgen kwam Judas veurndag in vlakte. Aalhouwel zai t zulm zunder goie harnazzen en sweerden stellen mozzen,
07zagen ze dat t kaamp van vijand swoar verstaarkt was, mit doar omtou n haile rieg kerels op peerd, wènd om te vechten.
08Judas zee tegen zien manlu: "Loat joe nait benaauwd moaken omdat ze zo machteg binnen en loat joe nait oet t veld sloagen as ze op ons toukommen.
09Denk ter mor aan hou of ons veurolders red binnen bie Rode Zee, dou farao en zien leger achter heur heer zat.
10 Loat we hemel aanroupen en vroagen of dij goudgunsteg veur ons wezen wil en t verbond mit ons veurolders noakommen wil deur dit leger vandoag nog veur ons ogen te vermorzeln.
11 Den zellen ale volken waiten dat ter ain is dij Israël verlöst en redt."
12 t Vremd volk zag Jeuden op heur ofkommen
13 en kwammen tou legerkaamp oet om slag te levern. Aan Judas zien kaant wer op trompet bloazen
14 en t gevecht begunde. Vijand wer versloagen: dij kon, vluchtte vlakte in,
15 aandern werden aan leste man tou deelsoabeld. Judas zien soldoaten zatten achter heur heer aan Gezer en aan vlaktes van Idumea, Azotus en Jamnia tou. Der sneuvelden sikkom drijdoezend man.
16 Dou Judas en zien leger weerom wazzen van t achtervolgen,
17 zee e tegen t volk: "Ie mouten t plundern nog even oetstellen, want wie binnen der nog nait kloar mit.
18 Gorgias en zien manlu zitten nait wied bie ons vandoan in baargen. Eerst mout ie joe opstellen tegen joen vijand over en stried mit hom aangoan, noatied bin ie vrij om te plundern."
19 Judas haar dat nog mor naauw zegd, of doar kwam n legerofdailen oet baargen vandoan.
20 Dij zagen rook en ofdailen kreeg der n veurgevuil van wat of ter gebeurd was. Ze zagen dat aander ofdailens der vandeur goan wazzen en oet rook dij omhoog kwam, konden ze wel opmaken dat heur kaamp in brand stoken was.
21 Dou ze zagen hou of ter veur ston, vloog heur t aan, ook al omdat ze begrepen dat Judas zien leger in vlakte opsteld ston.
22 Haile ofdailen trok aan hakken, der vandeur noar t laand van Filistijnen.
23 Judas ging weerom, plunderde t kaamp, en veroverde hail wat: gold en zulver, zeeblaauwe en roodsangen stovven en aander kostboare zoaken.
24 Aal zingend gingen ze weerom en prezen hemel: "Hai is goud en aiweg duurt zien goudertierenhaid."
25 Zo wer Israël dij dag op geweldege menaaier red.
26 Vremden dij ontkommen wazzen, gingen noar Lysias tou en vertelden hom ales wat of ter veurvalen was.
27 Heur nijs brochde hom van zien stok en hai wer der moudeloos van. Mit Israël was ja t nait zo goan as wat hai wold haar en opdracht dij keunenk hom geven haar, was nait oetvoerd.
28 t Joar doarop brochde hai sestegdoezend eerste klas soldoaten en viefdoezend man peervolk bie nkander veur t gevecht.
29 Dat leger trok noar Idumea en legerde zok in Bet-Sur. Dou kwam Judas heur in muit mit tiendoezend man.
30 Dou e zag hou staark of heur leger was, beedde hai: "Te priezen bin ie, redder van Israël, dij vijand vermorzeld het deur joen knecht David en dij t leger van Filistijnen in handen geven het van Jonatan, Saul zien zeun, en zien woapendroager.
31 Loat dit leger ook in handen valen van joen volk Israël en loat ze mit voutvolk en peervolk en aal versloagen worden.
32 Moak heur benaauwd, loat ter van aal heur overmoud niks overblieven, bezörg heur n neerloag dij heur nog laank heugen zel.
33 Sloag heur deel mit t sweerd van ons dij joe laifhebben. Den zel elkenain dij joen noam ken joe mit loflaiden priezen."
34 Ze ruiken sloags mit nkander en van Lysias zien leger sneuvelden in t gevecht sikkom viefdoezend soldoaten.
35 Dou Lysias zag dat kaanzen van zien leger keerd wazzen en dat Judas zien manlu moud kregen haren en der kloar veur wazzen zok dood te vechten, trok e zok terog noar Antiochië. Doar nam e huurlingen in dainst om mit n nog veul groder leger noar Judea weerom te goan.
36 Judas en zien bruiers zeden: "Ons vijanden binnen versloagen. Loat we t haailegdom zuvern en t vannijs inwijden."
37 t Haile leger verzoamelde zok en trok noar Sionsbaarg.
38 Doar zagen ze hou verloaten of tempel der bie lag. t Altoar was ontwijd, poorten opbraand en plaainen veur tempel zatten vol roet - t leek wel n bos, of net zo as in baargen. Priesters heur onderkommen was ain puunbult.
39 Judas en zien manlu scheurden heur klaaier en begunden haard te jammern. Ze streuden zok stof op kop
40 en luiten zok veurover deelvalen. Ze bluizen op trompetten en raipen hemel aan.
41 Vervolgens wees Judas n ploug manlu aan dij soldoaten dij börg bezet haren, op n ofstandje holden mozzen, tot t haailegdom zuverd was.
42 Hai zöchte priesters oet dij traauw aan wet wazzen en van onbesproken gedrag,
43 dij t haailegdom zuverden en stainen dij t altoar ontwijd haren, ofvoerden noar n onraain stee.
44 Ze overlegden mit nkander hou of ze aan mozzen mit t brandovveraltoar dat ontwijd was.
45 Ze besloten - en mit recht - dij te sleupen. Den zol men der gain reden tou hebben der schaande van te spreken nou t deur vremde volken ontwijd worden was. Dat zodounde broken ze t altoar òf
46 en legden stainen op n geschikt stee op tempelbaarg, in ofwachten van n profeet dij der oetsluutsel over geven kon.
47 Dou pakten ze stainen dij nait bekapt wazzen, zo as wet dat veurschrift, en baauwden n nij altoar, krekt as veurege.
48 Ze brochten t haailegdom en binnenkaant van tempel in olde stoat weerom en haailegden plaainen veur tempel.
49 Ze muiken nij tempelraif en zetten laampestander, t reukovveraltoar en toavel veur teunbroden in tempel.
50 Dou braandden ze wierook op t altoar en stoken lampen aan, dij van nou òf aan weer in tempel braandden.
51 Ze legden teunbroden op toavel en hingen gedienen op. Doar was t waark dat ze aanpakt haren, mit kloar.
52 Smörgensvroug, op vieventwinnegste van negende moand, dat is kislewmoand, van t joar 148
53 brochten ze volgens veurschrift n ovver op t nije brandovveraltoar.
54 Op aigenste dag en op t zulfde uur dat vremde volken t altoar ontwijd haren, wer onder t zingen van loflaiden, mit meziek van citers, haarpen en bekkens, dij weer vannijs inwijd.
55 t Haile volk ging op knijen en boog zok daip veurover om hemel te priezen, dij heur hulpen haar.
56 Aacht doag laank vierden ze inwijden van t altoar en brochten ze bliederhaarten brandovvers, vree-ovvers en daankovvers.
57 Ze versierden veurgevel van tempel mit golden kraanzen en sierschildjes. Ze muiken poorten en priesters heur vertrekken weer in odder en zetten der nije deuren in.
58 Der was grode bliedschop bie t volk omreden schaande dij vremde volken heur aandoan haren, ofkeerd was.
59 Judas onnaaierde, mit zien bruiers en haile volksvergoadern, ze zollen t feest van inwijden van t altoar aal joar aacht doagen laank mit bliedschop en vreugde vieren, te begunnen op 25 kislew.
60 In dij tied baauwden ze ook n hoge muur om Sionsbaarg hèn, mit staarke toorns, dat aander volken t haailegdom nait nog ais invalen zollen.
61 Judas legde der soldoaten om baarg te bewoaken en hai verstaarkte Bet-Sur, dat t volk n vesting hebben zol aan grèns mit Idumea.
|
1 Makkabeeërs 05
01Dou volken rondom heurden dat t altoar vannijs weer opbaauwd was en t haailegdom in olde stoat weerombrocht, werden ze roazend.
02Ze besloten om noazoaten van Jakob dij maank heur woonden, oet te reuden, en begunden dood en verdaarf onder t volk te zaaien.
03Judas trok op tegen noazoaten van Esau in Idumea, dij Isrelieten insloten haren. Hai vuil Akrabattene aan en brochde heur n dikke neerloag tou, dwong heur op knijen en plunderde stad.
04Hai rekende òf mit Beonieten, dij mit heur vaalkoelen en versperrings Isrelieten aalgedureg in hinderloagen lokten.
05Hai sloot heur in heur toorns op, belegerde heur en vervlökte ze en stook toorns dou mit elkenain derin, in brand.
06Dou trok e tegen Ammonieten op. Hai kreeg n groot en staark leger tegen zok over. Timoteüs was heur aanvoerder.
07Noa hail wat vechterij kreeg e heur der onder en versluig e ze.
08Dou e Jazer mit dörpen der om tou veroverd haar, keerde hai weerom noar Judea.
09Volken in Gilead beroamden mit nkander n plan om Isrelieten dij in heur kontrainen woonden, oet te reuden. Dij zöchten n hènkommen in vesting van Datema.
10 Doar vandoan stuurden ze n braif noar Judas en zien bruiers. Der ston dit in:
"Volken om ons tou hebben mit nkander n plan beroamd om ons oet te reuden.
11 Ze stoan op t punt om vesting doar wie ons hènkommen vonden hebben, te verovern. Timoteüs is aanvoerder van heur soldoaten.
12 Ie mouten votdoalek kommen en ons helpen, want der binnen al n haile bult van ons sneuveld.
13 Aal ons bruiers in kontrainen van Tobia, om en bie doezend man, binnen al ombrocht. Heur vraauwen en kinder binnen gevangennomen en heur hebben en holden is roofd."
14 Judas en zien bruiers haren braif nog mor naauw lezen of der kwammen bodes aan oet Galilea. Ze haren heur klaaier scheurd en vertelden heur:
15 "Ptolemaïs, Tyrus, Sidon en t haile haaidense Galilea hebben mit nkander n plan beroamd om ons finoal oet te reuden."
16 Dou ze dat heurden, raipen ze n grode vergoadern bie nkander om te beroadsloagen wat ze veur heur bruiers doun konden dij aanvalen werden en in nood verkeerden.
17 Judas zee tegen zien bruier Simon: "Neem zo veul manlu mit astoe neudeg bist en verlös dien bruiers in Galilea. Ik zel mit bruier Jonatan noar Gilead tou goan."
18 Josefus, Zacharias zien zeun, en Azarias luit e achter as laaiders van t volk, mit rest van t leger dat Judea beschaarmen mos.
19 Hai bestelde heur: "t Volk staait onder joen permoters. Mor denk ter om: begun nait mit vijand te vechten veurdat wie weerom binnen."
20 Simon kreeg drijdoezend man mit noar Galilea, en Judas kreeg aachtdoezend man veur veldtocht noar Gilead.
21 Dat zodounde rukte Simon op noar Galilea. Noa hail wat vechterij wos hai vremde volken heur macht te breken.
22 Hai zat achter heur heer aan poort van Ptolemaïs tou. Aan vijanden heur kaant sneuvelden om en bie drijdoezend man. Heur woapenoetrusten roofde hai.
23 Hai verlöste Jeuden oet Galilea en Arbatta, mit heur vraauwlu en heur kinder, en brochde heur mit heur haile hebben en holden noar Judea weerom. Wat wazzen ze blied!
24 Ondertussen wazzen Judas Makkabeüs en zien bruier Jonatan Jordaan overstoken en drij doag deur woestijn trokken.
25 Dou kwammen ze n koppel Nabateeërs tegen. Dij kwammen heur in aal vree in muit en vertelden wat Jeuden in Gilead aalmoal overkommen was:
26 "n Haile bult van heur binnen insloten in grode vestingsteden Bosorra, Bozor, Alema, Chasfo, Maked en Karnaïn
27 en ook in aander steden van Gilead kinnen Jeuden gain kaant meer oet. Ze binnen van plan om dij vestings mörgen aan te valen en in te nemen en Jeuden aalmoal aigenste dag nog oet te reuden."
28 Hierop keerde Judas mit zien leger deur woestijn weerom noar Bosra. Hai veroverde stad, brochde ale manlu om, plunderde hoezen en stook stad in brand.
29 Snaachts ging e doar vandoan en rukte op noar vesting van Datema.
30 Dou t licht wer zagen ze n kolesoale koppel volk, drok in aanvaal en mit ledders en störmtuug aan t perbaaiern om vesting te verovern.
31 Judas begreep dat t gevecht al begund was. Tou stad oet kwam der n bult roupen en reren en der wer op trompetten bloazen.
32 Hai raip noar zien manlu: "Vecht vandoag veur ons volk!"
33 In twij ofdailens vuilen zai vijand in rug aan, aalgedureg op trompetten bloazend en gebeden oetroupend.
34 Zo gaauw as Timoteüs zien strieders gewoar werden dat ze mit Makkabeeër Judas te doun haren, trokken ze aan hakken. Judas brochde heur n dikke neerloag tou. Der sneuvelden dij dag sikkom aachtdoezend man.
35 Doar vandoan ging Judas noar Maäfa tou. Hai dee n aanvaal op stad, veroverde dij en brochde ale manlu doar om. Stad plunderde hai en stook hom in brand.
36 Doarnoa trok e wieder en veroverde Chasfo, Makea, Bozor en overge steden van Gilead.
37 Dou dit aalmoal zien beslag kregen haar, brochde Timoteüs n nij leger op n bainen en legerde zok tegen Rafon over, aan aanderkaant beek.
38 Judas stuurde spionnen vot om t kaamp te verkennen. Zai meldden hom: "Hai beschikt over n kolesoal leger, want ale volken oet omtrek hebben zok bie hom aansloten.
39 Boetendes het e ook nog koppels Arabieren huurd. Ze hebben heur kaamp aan overkaant opsloagen en stoan kloar om joe aan te valen." Judas trok op, heur in muit.
40 Hai kwam bie beek dij vol wotter ston. Timoteüs zee tegen aanvoerders: "As hai as eerste overstekt, kin we niks tegen hom begunnen. Den zel e wis meer maans wezen as wie.
41 Mor as e benaauwd is en aan overkaant blift, den goan wie noar aanderkaant en bin wie hom boas."
42 Dou Judas bie beek kommen was, stelde hai soldoat-schrievers aan kaant op en bestelde heur: "Zörg der veur dat ter gainain in t kaamp achterblift. Elk mout mit aan t vechten."
43 Zulm stook e as eerste over en ale manschoppen gingen hom achternoa. Haaidens werden finoal versloagen, ze smeten heur woapens vot en gingen der vandeur noar t haailegdom van Karmaïn.
44 Mor Jeuden veroverden stad en stoken t haailegdom mit elk dij der in touhuil, in brand. Zo wer Karnaïm versloagen en der was gainain meer dij wat tegen Judeeërs begunnen kon.
45 Judas brochde ale Isrelieten dij in Gilead woonden bie nkander, van klaain tot groot, mit heur vraauwlu, heur kinder en heur haile hebben en holden, n haile bult volk. Mit nkander gingen ze op pad noar Judea.
46 Zo kwammen ze bie Efron, n grode, swoar verstaarkte stad, doar ze langs mozzen. Links of rechts verbie kon nait, ze mozzen der dwaars deur hèn.
47 Inwoners van stad sloten weg veur heur òf en zetten poorten dicht mit stainen.
48 Jeuden stuurden bodes noar heur tou mit t vrundelk verzuik: "Loat ons over joen gerechteghaid trekken om noar ons laand te goan. Gainain zel joe wat doun, wie willen allenneg mor lopend deur stad trekken." Mor ze deden poorten nait open.
49 Dou luit Judas in t legerkaamp omroupen dat elkenain op t stee doar e was, zien stellen innemen mos.
50 Manlu stelden zok op en bestookten stad haile dag en haile naacht, tot ze hom in handen haren.
51 Judas brochde ale manlu om, muik stad mit grond liek, plunderde dij en trok ter deur, dwaars over lieken hèn.
52 Hai stook Jordaan over noar grode vlakte bie Bet-San.
53 Ondertussen zörgde hai der veur dat achterblievers nait wieder achteraan kwammen. Hai sprak t volk aalweg moud in, haile tocht deur tot ze in Judea wazzen.
54 Ze gingen vol bliedschop en vreugde bie Sionsbaarg omhoog en brochten der brandovvers, omdat ze gainent verloren haren en elk vaaileg en wel weeromkommen was.
55 In tied dat Judas en Jonatan in Gilead wazzen en heur bruier Simon in Galilea, in de buurt van Ptolemaïs,
56 heurden baaide legeraanvoerders Josefus, Zacharis zien zeun, en Azarias van heur heldendoaden en veldsloagen.
57 Ze zeden tegen nkander: "Loat wie ook perbaaiern noam te moaken en optrekken tegen volken om ons tou!"
58 Ze gavven t leger bevel op te trekken noar Jamnia.
59 Mor Gorgias en zien manlu kwammen heur tou stad oet in muit om mit heur slag te levern.
60 Josefus en Azarias werden op vlucht jagd en ze zatten achter heur heer aan grèns van Judea tou. Dij dag sneuvelden der sikkom twijdoezend Isrelieten.
61 Dizze dikke neerloag trof t volk, omdat legerlaaiders nait noar Judas en zien bruiers lusterd haren, mor held oethangen wollen.
62 Boetendes heurden ze nait bie femilie van manlu aan dij t geven was, Israël te redden.
63 Heldhaftege Judas en zien bruiers stonden in hoog aanzain in hail Israël en bie ale volken doar heur noam bekend wer.
64 Van ale kanten kwam men heur eer bewiezen.
65 Judas en zien bruiers trokken vannijs noar t zuden om tegen Esau zien noazoaten te vechten. Hai veroverde Hebron en dörpen der om tou, huil vestingmuren omdeel en stook toorns om stad tou in brand.
66 Dou ging e noar t laand van Filistijnen en kwam deur Maresa.
67 Dij dag sneuvelden der ook priesters dij heur heldendoaden verteunen wollen en doarom, zunder goud noa te denken, aan t vechten goan wazzen.
68 Vervolgens boog Judas òf noar Azotus in t laand van Filistijnen. Hai vernailde heur altoars, stook heur godenbeelden in brand, plunderde steden en ging weerom noar Judea.
|
1 Makkabeeërs 06
01Op zien tocht deur pervinzies in t oosten heurde keunenk Antiochus dat ter in Perzië n stad lag, Elymaïs, dij vernuimd was om zien riekdom aan zulver en gold.
02Tempel van dij stad zol haile riek wezen: aalmoal golden helms, schilden en woapens, dij doar achterloaten wazzen deur Filippus zien zeun, keunenk Alexander, n Macedoniër, Grieken heur eerste keunenk.
03Antiochus perbaaierde stad in te nemen en te plundern, mor kreeg dat nait veurnkander. Inwoners haren van zien veurnemen heurd
04en verweerden zok op kroag òf. Hai mos wieken. Haildaal sneu ging e weerom noar Babylon.
05Hai was nog in Perzië dou ain hom melden kwam dat legers dij noar Judea goan wazzen op vlucht jagd wazzen.
06En dat alderdeegs Lysias, dij der mit n dik leger hèngoan was, versloagen was en dat vijand zok verstaarken kind haar mit woapens, oorlogstuug en aal t goud dat ze van legers dij versloagen wazzen, roofd haren.
07Der wer hom ook verteld dat vijand verwoestende ofgriezen op t altoar dij e in Jeruzalem oprichten loaten haar, deelhoald haar, dat muren om t haailegdom tou weer opbaauwd wazzen en ook ain van zien steden, Bet-Sur.
08Dou keunenk dat aalmoal heurde, was e der zo glad mit aan dat e op bèr kroop. Zaik van ellèn was e, omdat niks lopen wol zo as hai dat wold haar.
09Doagen achternkander lag e op bèr, haildaal gain hoop meer. Op t lest begreep e dat zien tied ter heer was.
10 Hai raip ale lu bie zok dij e vertraauwde en zee tegen heur: "Ik krieg gain wenk meer in ogen, zo'n verdrait heb k.
11 Ik blief mie mor ofvroagen woarom ik in dizze poul van ellèn te laande kommen bin. Dou ik macht in handen haar, heb k ja altied gelieke mild west en moggen ze mie geern lieden.
12 Mor nou kommen aal dij minne doaden dij k in Jeruzalem begoan heb, mie weer in t zin: ik heb aal t gold en zulver oet stad roofd en zunder dat ter reden tou was, odders geven inwoners van Judea oet te reuden.
13 Ik besef nou dat mien wandoaden mie in dizze ellèn stört hebben, van dij gevolgen dat ik nou van verdrait en ellèn staarven mout op vremde grond."
14 Hai luit Filippus kommen, ain dij e vertraauwde, en stelde hom aan over zien haile riek.
15 Hai dee hom zien keunenklieke heufdbaand, zien mantel en zien ring, en druig hom op zien zeun Antiochus groot te brengen en kloar te moaken veur t keunenkschop.
16 Keunenk Antiochus kwam oet tied in Perzië, in t joar 149.
17 Dou Lysias vernam dat keunenk t ter tou doan haar, wees hai keunenk zien zeun, minderjoarege Antiochus, dij e zulm grootbrocht haar, as troonopvolger aan. Hai gaf hom noam Eupator.
18 Bezetters van börg haren omgeven van t haailegdom nog aaldeur in heur macht. Ze bezörgden Isrelieten aans niks as ellèn en ze werden n vaast steunpunt veur haaidens.
19 Judas besloot heur op te roemen en raip t haile volk bie nkander om börg te belegern.
20 t Volk verzoamelde zok en in t joar 150 belegerden ze börg mit behulp van schaittuug en störmtoorns.
21 n Stokkewat manlu kregen t veurnkander om mit n poar ofvalege Isrelieten oet belegerde börg oet te pieken.
22 Ze gingen noar keunenk tou en zeden: "Wanneer zel ie ons nou ais recht verschavven en dij t mit ons holden hebben, vreken?
23 Wie hebben joen voader geern daind, leefd volgens zien veurschriften en doan wat e zee.
24 Benoam doarom hebben ons volksgenoten börg ja juust belegerd en zok van ons ofkeerd. Dij ze mor griepen konden, hebben ze ombrocht en aal ons hebben en holden hebben ze roofd.
25 En nait bloots ons hebben ze aanvalen, mor ook ale kontrainen in de buurt.
26 Vandoag binnen ze oetrukt om börg in Jeruzalem in te nemen. t Haailegdom in Bet-Sur hebben ze al verstaarkt.
27 As ie nait hail gaauw tegen heur in t geweer kommen, zel ie nait veurkommen kinnen dat ze nog slimmer dingen doun."
28 Dou keunenk dat heurde, wer e roazend. Hai luit ale lu dij e vertraauwde aantreden, aanvoerders van t voutvolk en aal peervolk.
29 Tou aander keunenkrieken oet en van aailanden òf kwammen ook nog huurlegers.
30 Mit nkander bestonden zien troepen oet honderddoezend man voutvolk, twinnegdoezend man peervolk en twijendatteg kriegsolifanten.
31 Ze trokken deur Idumea en belegerden Bet-Sur. t Gevecht duurde doagen laank. Ze brochten störmtoorns in stellen, mor lu dij belegerd werden, broken oet, stoken ze in brand en vochten zo haard as ze konden.
32 Dou trok Judas vot bie börg vandoan en legerde zok bie Bet-Zacharia, tegen t legerkaamp van keunenk over.
33 Aanderdoagsmörgens luit keunenk zien leger gaauw noar Bet-Zacharia oprukken. Doar stelden zok de legers op, aal bloazend op trompetten.
34 Ze huilen olifanten sap van droeven en moerbijen veur om heur aan te hizzen.
35 Olifanten werden over plougen verdaild en elke olifant kreeg doezend man bie zok mit harnazzen aan en bronzen helms op kop. Bie elk baist werden ook nog viefhonderd veerdege ruters opsteld.
36 Woar olifant ook ston of hèn ging, ruters deden gain stap bie hom vandoan.
37 Op elke olifant was mit raimen n holten schaittoorn vastzet, doar van oet deden vaaier man mit aan t gevecht. Baisten werden mend deur Indiërs.
38 Aander ruters stelde keunenk links en rechts op aan baaide ziedkanten van t leger om tegenstanders in toeze te brengen en om aigen slagordes te dekken.
39 Dou zun op golden en bronzen schilden scheen, schitterden en glaansden baargen of wazzen t brandende fakkels.
40 n Paart van keunenk zien leger verspraaidde zok hoog in baargen, n aander dail wat leger. Vastberoaden en in goie odder rukten ze op.
41 Elkenain dij t donzen van aal dij oprukkende soldoaten en t klettern van heur woapens heurde, sluig schrik om t haart, zo groot en staark was dat leger.
42 Judas begunde mit zien leger aan te valen. Zèshonderd soldoaten van keunenk sneuvelden.
43 Eleazar Avaran zag dat ain van olifanten paanserd was mit t keunenkliek harnas en dat t baist ook groder was as aal aandern. Doar kon keunenk wel ais op zitten, dochde hai.
44 Hai zette zien levent op t spul om zien volk te redden en zulm noam te kriegen.
45 Onverschrokken vloog e op olifant òf dij middenmaank slagorde ston, ondertussen doodklappen oetdailend, zodat vijand aan baaide kanten veur hom wieken mos.
46 Hai dook onder olifant en stook hom van ondern òf dood. t Baist vuil op grond, boven op hom, en vermorzelde hom.
47 Mor dou Jeuden zagen hou staark of t leger van keunenk was en hou vlog of ze meneuvels moaken konden, trokken ze zok terog.
48 Keunenk rukte mit n paart van zien leger op noar Jeruzalem om Jeuden vannijs aan te valen. Hai trok noar Judea en legerde zok bie Sionsbaarg.
49 Omdat inwoners van Bet-Sur, omreden t was n sabbatsjoar, gain eterij meer haren om n beleg nog laanger volholden te kinnen, trokken ze oet stad vandoan en sloot keunenk vree mit heur.
50 Keunenk nam Bet-Sur in en luit n ofdailen van t leger achter om stad te bezetten.
51 Doarnoa belegerde hai doagen achternkander t haailegdom mit störmtoorns en aander woapentuug dat e doar in stellen brocht haar: vlammenwaarpers, stelloazies om stainen mit te gooien, kaddepuls en slingers.
52 Jeuden muiken zulm ook oorlogstuug om zok te verweren. Doagen achternkander wazzen ze aan t vechten.
53 Eterij was ter nait meer in opslagploatsen, want t was t zeuvende joar, en wat of ter aan veurroad nog was, was deur Jeuden opeten dij oet handen van volken om heur tou red en noar Jeruzalem toubrocht wazzen.
54 Der wazzen in t haailegdom op t lest nog mor n stokkewat manlu over, want honger haar mainsten noar heur aigen loug tou dreven.
55 Dou heurde Lysias dat Filippus, dij keunenk Antiochus stoef veur zien dood aansteld haar om zien zeun Antiochus veur t keunenkschop kloar te moaken,
56 weeromkommen was oet Perzië en Medië. Hai haar legers dij mit keunenk optrokken wazzen mit weeromnomen en perbaaierde nou macht in handen te kriegen.
57 Votdoalek gaf Lysias odders veur oftocht. Hai zee tegen keunenk, legeraanvoerders en manschoppen: "Wie worden aal doag minder staark, der is mor n beetje eten meer en ploats dij wie perbaaiern in te nemen is verstaarkt. Ons plicht in t keunenkriek ropt.
58 Loat we doarom om n woapenstilstand vroagen en vree sloeten mit dizze mensken en heur haile volk.
59 Loat we heur t recht geven om net zo as eertieds volgens heur veurschriften te leven. Benoam ja omdat wie dij veurschriften ofschavven wollen, binnen zai zo grammiedeg worden en in opstand kommen."
60 Dat leek keunenk en legeraanvoerders goud tou. Dat hai stuurde bodes noar Jeuden tou om vree mit heur te sloeten. Heur aanbod wer deur Jeuden aannomen.
61 Keunenk en legeraanvoerders deden der n aid op en doarop trokken lu dij börg belegerden, vot.
62 Dou keunenk zien intocht huil op Sionsbaarg en zag hou swoar of dij verstaarkt was, brook e aid dij e sworen haar en gaf e odders om ringmuur deel te hoalen.
63 Doarnoa trok e in ale hoast vot en keerde weerom noar Antiochië. Doar haar Filippus macht in handen kregen. Hai vocht mit hom en nam stad in.
|
1 Makkabeeërs 07
01In t joar 151 ging Demetrius, Seleukes zien zeun, oet Rome vot. Mit n stokkewat manlu landde hai in n stad aan kust. Doar luit e zok tou keunenk oetroupen.
02In tied dat e op pad was noar t keunenkliek pelaais van zien veurolders, nam t leger Antiochus en Lysias gevangen om heur aan hom oet te levern.
03Mor dou hom dat verteld wer, zee e: "k Wil ze nooit meer zain!"
04Dou muiken soldoaten heur dood en kwam Demetrius op troon van zien riek.
05Ale lu dij wet niks in reken haren en ale ofvalegen kwammen noar hom tou. Heur laaider was Alkimus, dij hogepriester worden wol.
06Ze kluigen aal aander Jeuden aan: "Judas en zien bruiers hebben aal lu dij ie vertraauwen, ombrocht en ons tou ons laand oetjagd.
07Loat ain doar ie van op aan kinnen schoa opnemen dij ze joe en joen laand toubrocht hebben. Loat dij Judas stravven en elk dij hom hulpen het derbie."
08Keunenk koos Bakchides, ain doar e vertraauw in haar en dij n kontraain aan westkaant van Eufraat bestuurde. Hai was n man van aanzain en keunenk toudoan.
09Mit dij ofvalege Alkimus, dij as hogepriester aansteld was, wer e der op oetstuurd om Isrelieten te stravven.
10 Mit n dik leger trokken ze op noar Judea. Bakchides stuurde bodes noar Judas en zien bruiers om hom zogenoamd vree te beloven.
11 Mor dij gingen der nait op in. Ze haren ja wel zain dat ze mit n dik leger aanzetten kommen wazzen.
12 Der ging aal n ploug schriftgeleerden noar Alkimus en Bakchides tou om kondietsies veur vree te bespreken.
13 Chasideeërs wazzen eersten van Isrelieten dij heur om vree vruigen.
14 Ze dochten: Mit t leger is n priester oet t geslacht van Aäron mit kommen. Dij zel ons wis gain onrecht aandoun.
15 En joa hur, Alkimus ston heur vrundelk te woord en beswoor heur: "Wie binnen nait van plan joe en joen vrunden wat aan te doun!"
16 Ze leufden hom, mor hai luit sesteg van heur oppakken en nog aigenste dag ombrengen, persies zo as ter schreven staait:
17 "Lieken van joen haailegen hebben ze liggen loaten en heur bloud overaal rondom Jeruzalem vergoten. Der was gainent om heur te begroaven."
18 t Haile volk wer aldernoarste benaauwd en lu zeden: "t Binnen leugenbaisten dij nait waiten wat rechtveerdeghaid is. Ze hebben zok nait aan heur belofte holden, al haren ze der nog wel n aid op doan."
19 Bakchides trok oet Jeruzalem vot en legerde zok in Bet-Zait. Doar vandoan luit e n stokkewat manlu van t volk oppakken en alderdeegs ook hail wat verroaders dij zok oet aigen vrije wil bie hom aansloten haren. Hai luit heur bie grode wotterput ofslachten.
20 t Bestuur van t laand luit e aan Alkimus over en hai luit n legerofdailen bie hom achter om hom te ondersteunen. Dou raaisde Bakchides weerom, noar keunenk tou.
21 Alkimus perbaaierde mit ale geweld zien hogepriesterschop erkend te kriegen.
22 Aal rebuliemoakers onder t volk sloten zok bie hom aan. Ze grepen macht in Judea en brochten Israël n swoare slag tou.
23 Judas zag dat ellèn dij Alkimus en zien pazzipanten over Israël brochten nog veul slimmer was as wat volken om heur tou heur aandeden.
24 Hai trok hail Judea deur om vroak te nemen op overlopers en hai veurkwam dat ze weeromgingen noar heur laand tou.
25 Al gaauw zag Alkimus in dat Judas en konsorten zo staark worden wazzen dat e heur nait opmuiten kon. Doarom keerde hai weerom noar keunenk en brochde swoare aanklachten tegen heur in.
26 Keunenk stuurde dou ain van zien mainst beruchte aanvoerders, Nikanor, dij Israël hoaten en minachten dee. Hai kreeg odders om t volk oet te reuden.
27 Nikanor trok mit n dik leger noar Jeruzalem tou en stuurde bodes noar Judas en zien bruiers om heur zogenoamd vree te beloven:
28 "Ik wil gain oorlog mit joe! Ik kom mor mit n handjevol man, want ik wil in vree bie joe kommen."
29 Hai ging zulm ook noar Judas tou. Dou ze nkander zagen, deden ze hail oardeg tegen mekoar, mor vijand ston al kloar om Judas op te pakken.
30 Dou Judas in de goaten kreeg dat Nikanor mit kwoaie bedoulens bie hom kommen was, wer e baang veur hom en wol nait meer mit hom proaten.
31 Nikanor begreep dat zien veurnemen oetkommen was en hai begunde mit Judas te vechten in de buurt van Kafarsalama.
32 Van Nikanor zien soldoaten sneuvelden der om en bie viefhonderd man. Dij der over wazzen vluchtten noar Davidsbörg tou.
33 Noa aal dij wederwoardegheden trok Nikanor op noar Sionsbaarg. Gounent van priesters en oldsten van t volk kwammen hom oet t haailegdom in muit om hom in vree te verwelkommen. Ze luiten hom zain dat ter veur keunenk n brandovver brocht was,
34 mor hai haar heur dik veur de gek en laagde heur oet, bespijde heur en sluig n haile toal oet.
35 In zien gram swoor e heur: "As Judas en zien leger mie diskeer nait in handen valen, den loat ik dizze tempel in brand steken zo gaauw as ik vaaileg en wel weerom bin." Roazend ging e vot.
36 Priesters gingen weer in tempel, gingen veur t altoar stoan en aal schraivend beedden ze:
37 "Ie hebben joen noam verbonden aan dit hoes dat veur joen volk n stee van gebed en veurbee wezen zol.
38 Neem vroak op dizze kerel en op zien leger. Loat ze omkommen deur t sweerd. Denk aan heur lasterlieke woorden en loat heur toch nait laanger leven!"
39 Nikanor trok vot oet Jeruzalem en legerde zok in Bet-Choron. Doar sloot t Syrische leger zok bie hom aan.
40 Judas legerde zok mit drijdoezend man bie Adasa. Hai beedde:
41 "Ooit hebben bodes van n keunenk joe belasterd en heb ie n engel stuurd om honderdvieventachtegdoezend van zien manlu deel te soabeln.
42 Dou vandoag t zulfde mit dit leger en vermorzel t veur ons ogen, dat dijent dij overblieven goud waiten dat Nikanor joen haailegdom belasterd het. Geef hom zien verdainde loon!"
43 Op 13 adar ruiken de twij legers sloags. Nikanor zien leger wer finoal versloagen. Haizulm was eerste dij dood kwam.
44 Dou zien soldoaten zagen dat Nikanor sneuveld was, smeten ze heur woapens vot en gingen der vandeur.
45 Jeuden kwammen, aal bloazend op trompetten, achter heur heer, n dagraais wied, van Adasa òf, aan Gezer tou.
46 In ale Jeudse dörpen in omtrek kwammen manlu helpen om vluchtelingen pas òf te snieden. Ze wozzen dij weerom te drieven tot bie heur achtervolgers, zodat gain ain aan heur sweerd ontkwam.
47 Ze roofden heur oetrusten en heur eterij. Nikanor haauwden ze kop òf en zien rechteraarm, dij e nog zo domdriest omhoog stoken haar. Dij nammen ze mit en hongen ze net boeten Jeruzalem op.
48 t Volk was ket-oet en dij dag was t ain en aal feest.
49 Ze pruiten òf dij dag aal joar op 13 adar te vieren.
50 Dou kreeg Judas eefkes vree.
|
1 Makkabeeërs 08
01Judas haar over Romaainen zeggen heurd dat ze aldernoarste machteg wazzen, dat ze elk dij tounoadern zöchte veurkómmend behandelden en mit aalmoal dij dat wollen n vrundschopsverdrag sloten.
02Dat ze haile machteg wazzen, bleek oet wat hom verteld wer over heur oorlogen en heldendoaden tegen Galliërs. Hou ze dij der onder kregen haren en heur nou lasten ofdroagen mozzen.
03Der wer ook verteld wat of ze in Spanje doan haren om zulver- en goldmienen doar in handen te kriegen.
04En hou of ze aal dij kontrainen mit moud en belaaid in macht kregen haren, ook al laggen dij nog zo wied bie Rome vandoan. Keunenks van k-wait-nait woar vandoan wazzen tegen heur optrokken en finoal versloagen. Dij t overleefd haren mozzen heur nou joarlieks lasten ofdroagen.
05Filippus en Perseus, keunenks van Macedonië, en aal aandern dij tegen heur in opstand kommen wazzen, haren ze in n oorlog finoal versloagen en der onder holden.
06Alderdeegs Antiochus de Grode van Asia, dij toch mit honderdtwinneg olifanten, mit peerden en woagens en n hail dik leger t tegen heur opnomen haar, was deur heur versloagen.
07Homzulm haren ze leventeg gevangen nomen en hom en zien troonopvolgers hoge lasten oplegd. Boetendes haar e giezeloars levern en n paart van zien riek ofstoan mouten.
08Ze pakten hom India, Medië en Lydië òf, mooiste kontrainen dij e haar, en gavven dij aan keunenk Eumenes.
09Dou n veurnemen van Grieken om heur aan te valen en oet te reuden
10 aan Romaainen bekend wer, haren ze mor ain generoal op heur ofstuurd. Ze haren mit Grieken vochten, n haile bult van heur wazzen sneuveld, heur vraauwlu en kinder werden gevangen nomen, heur hoezen plunderd, heur laand ofnaarsked, heur vestings deelhoald en zo haren ze heur der onder kregen - tot op t heden aan tou.
11 Ook aal aander keunenkrieken en aailanden dij zok ooit tegen heur verzet haren, wazzen deur hom versloagen en haar e der onder kregen.
12 Mor mit dij heur helpen wollen en mit dij heur vertraauwden, werden ze kammeroad. Keunenkrieken in de buurt en wied vot haren ze der onder en allenneg al bie t heuren van heur noam haar elk al ontzag.
13 Dij ze helpen wollen om keunenk te worden, dij wer dat ook. Keunenks doar ze òf wollen, zetten ze òf. Zo werden ze aal machteger en kregen ze aal meer aanzain.
14 Mor toch haar gainent van heur keunenklieke heufdbaand omdoan of zok in t sangen stoken tou meer eer en glorie van zokzulm.
15 In stee doarvan haren ze veur zokzulm n senoat insteld dat doagelks mit drijhonderdtwinneg man vergoaderde en altied t beste veur t volk veur ogen haar.
16 Elk joar vertraauwden zai ain man t laaiderschop aan. Dij regaaierde over heur en over t haile laand en elk geheurzoamde hom zunder hoat of nied.
17 Judas koos Eupolemus, Johannes zien zeun, oet femilie van Hakkos, en Jason, ain van Eleazar, en stuurde dij noar Rome tou om mit Romaainen n vrundschopsverdrag te sloeten en n bondgenootschop aan te goan.
18 Romaainen zollen heur den van Grieken òf helpen, omdat ze wel inzain zollen dat dij Israël onderdrokken deden.
19 Ze gingen op pad noar Rome, n aldernoarst laange raais. Doar deden ze aan senoat dit verzuik:
20 "Judas Makkabeüs, zien bruiers en t Jeudse volk, hebben ons stuurd om mit joe n verdrag om vree aan te goan dat wie in t vervolg as joen bondgenoten en joen vrunden rekend worden kinnen."
21 Dat verzuik leek heur goud tou.
22 Dit is t ofschrift van t verdrag dat ze in bronzen ploaten grivven luiten en weeromstuurden noar Jeruzalem as bewies van t verbond:
23 "Dat Romaainen en t Jeudse volk veur aiweg en aaid veul gelok kennen maggen, in t laand en op zee. Dat ze spoard blieven maggen veur oorlog en vijand.
24 As aan Rome of ain van zien bondgenoten, woar ook mor binnen heur riek, oorlog verkloard wordt,
25 zel t Jeudse volk ter zok haildaal veur inzetten heur bondgenoot te wezen, veurzover omstandegheden zoks touloaten.
26 Zai zellen vijand gain koorn, woapens, zulver of schepen levern of verschavven, in overainstemmen mit wat of Rome besloten het. Ze zellen heur verplichtens noakommen zunder der wat tegenover te stellen.
27 Net aansom zellen Romaainen as aan t Jeudse volk oorlog verkloard wordt, heur der haildaal veur inzetten heur bondgenoot te wezen, veurzover omstandegheden zoks touloaten.
28 Zai zellen vijand ook gain koorn, woapens, zulver of schepen levern, in overainstemmen mit wat of Rome besloten het, en heur verplichtens eerlek noakommen.
29 Op dizze veurwoarden hebben Romaainen en t Jeudse volk n verbond sloten.
30 As ain van baaide pertijen in toukomst der wat toudoun wil of wat votloaten, den zel dat wat of ter toudoan of votloaten wordt, allenneg geldeg wezen mit goudvinden van aander pertij.
31 Over t onrecht dat keunenk Demetrius Jeuden aandoan het, heb wie hom dit schreven: 'Woarom heb ie t Jeuden, as vrunden en bondgenoten, zo swoar moakt?
32 As zai nog meer klachten tegen joe inbrengen, zel wie heur recht doun en joe in t laand en op zee bestrieden.'"
|
1 Makkabeeërs 09
01Dou Demetrius heurde dat Nikanor en zien leger versloagen wazzen, stuurde hai Bakchides en Alkimus veur twijde moal noar Judea. Zien beste troepen kregen ze mit.
02Zai nammen weg noar Galilea en legerden zok bie Mesalot in Arbela. Zai veroverden dij en brochten n dik koppel volk om.
03In eerste moand van t joar 152 legerden ze zok bie Jeruzalem.
04Doarvandoan trokken ze mit twinnegdoezend man voutvolk en twijdoezend man peervolk op noar Berea.
05Judas haar mit drijdoezend bedreven soldoaten zien kaamp opsloagen in Elasa.
06Dou Jeuden zagen hou staark of t leger van heur tegenstanders was, sluig schrik heur om t haart. n Haile bult gingen der vandeur, dat ter bleven op t lest mor aachthonderd man over.
07Judas vernam dat zien leger der aan ging en begunde te twieveln aan n goie ofloop van t gevecht. Hai was ter haildaal mit aan, want hai wos nait hou of e zien soldoaten weer bie nkander brengen zol.
08Haildaal roadeloos zee e tegen lu dij nog overbleven wazzen: "Vot ten mor! Wie pakken vijand toch mor aan! Der is nog altied kaans dat we heur versloagen."
09Mor zai gingen tegen hom in: "Dat krieg we nooit kloar," zeden ze. "Loat we mor zörgen dat we vaaileg votkommen. Wie kinnen loater altied nog mit ons bruiers weeromkommen om slag te levern. Nou bin we mit te min."
10 "Dat nooit!" zee Judas. "Wie goan der wis nait veur heur vandeur! As ons tied ter heer is, loat we den dapper dood ingoan veur ons bruiers, in stee van ons zulm n minne noam te bezörgen."
11 Dou kwam t leger van vijand tou heur kaamp oet en stelde zok op tegen t leger van Jeuden over. Heur peervolk was in twijen splitst, lu dij mit stainen gooiden en zai dij mit pielenboog schoten laipen veur t leger aan, alderbeste soldoaten stonden in veurste linie.
12 Bakchides zat zulm in rechtervleugel. Onder t bloazen van trompetten kwam t voutvolk, dekt aan twij zieden, der aan. Judas zien soldoaten bluizen ook op trompetten.
13 Grond trilde onder t geweld van baaide legers. t Gevecht duurde van smörgensvroug aan oavend tou.
14 Dou Judas zag dat Bakchides mit zien beste troepen in rechtervleugel zat, ging e doar mit zien dapperste manlu op òf.
15 Zai versluigen rechtervleugel en zatten achter heur heer aan helgens van Azotusbaargen tou.
16 Dou soldoaten aan linkerkaant zagen dat rechtervleugel besweken was, keerden ze zok om en gingen achter Judas en zien manlu heer.
17 t Wer n swoare stried en aan baaide kanten sneuvelden der n bult.
18 Judas kwam om en aandern vluchtten.
19 Jonatan en Simon nammen heur bruier mit en begruiven hom in t graf van heur veurolders in Modeïn.
20 Ze treurden om hom en hail Israël gaf zok over aan swaarde raauw. Mensken kluigen doagen achternkander:
21 "Och heden, och heden, hou kon dij held nou sneuveln, dij redder van Israël!"
22 t Mainste van wat Judas zegd en doan het, is nait optaikend: zien veldsloagen, heldendoaden dij e doan het, en aal wat nog meer van zien groothaid getuugt - t is aalmoal te veul om op te nuimen.
23 Noa Judas zien dood stoken der in aal kontrainen van Israël weer lu kop op dij zok niks aan wet gelegen liggen luiten, aal rebuliemoakers begunden wer in opstand te kommen.
24 Dou der ook nog n swoare hongersnood oetbrook, sloten lu dij doar woonden zok bie heur aan.
25 Bakchides stelde n stokkewat van dat ofvaleg volk aan as bestuurders over t laand.
26 Dij gingen op zuik noar volgelingen van Judas en brochten heur veur Bakchides, dij heur strafte en veur spot zette.
27 Israël wer onderdrokt, zo slim as sunt leste profeet nait meer veurvalen was.
28 Dat zodounde kwammen Judas zien volgelingen bie nkander en zeden tegen Jonatan:
29 "Sunt joen bruier Judas zien dood, is ter gainent meer dij tegen ons vijanden optrekt, tegen Bakchides nait of tegen verroaders van ons volk net zo min.
30 Doarom heb wie joe oetkozen in zien stee om ons laaider en aanvoerder in stried te wezen."
31 Zo nam Jonatan laaiden in handen en volgde zien bruier Judas op.
32 Dou Bakchides dat gewoar wer, wol e Jonatan ombrengen.
33 Jonatan en zien bruier Simon en aal heur volgelingen heurden der van en zöchten n hènkommen in woestijn van Tekoä. Ze legerden zok bie put van Asfar.
34 Dit kwam Bakchides weer aan wait en op sabbat stook e mit zien haile leger Jordaan over.
35 Jonatan stuurde zien bruier Johannes as veurman van n haile koppel volk noar zien vrunden, Nabateeërs, om te vroagen of ze aal heur pakkeloazie bie heur onderbrengen konden.
36 Mor Jambrieten rukten oet Medeba tegen heur op, werden Johannes boas, mit ales wat e bie zok haar en gingen der mit vandeur.
37 n Zetje loater heurden Jonatan en zien bruier Simon dat Jambrieten n dikke bruloft vieren gingen. Bruud, n dochter van ain van mainst vernoame manlu van Kanaän, zol mit grode stoatsie in Nadabat ofhoald worden.
38 Dou dochten ze weerom aan hou of heur bruier Johannes aan zien èn kommen was. Ze trokken op en kropen bezied in n baargspleet.
39 Doarvandoan zagen ze mit n bult keboal n optocht aankommen mit n dikke vracht pakkeloazie. t Wazzen brudeman, zien vrunden en bruiers, dij onder t sloagen van trommen en mit meziek, en aalmoal in t harnas, heur kaant oetkwammen.
40 Jonatan en Simon kwammen oet heur hinderloag veurndag en richtten n moordpertij aan. Der sneuvelden n haile bult en aandern vluchtten in baargen. Aal wat ze haren aan pakkeloazie nammen ze in beslag.
41 Zo veraanderde t feest in raauw en bruloftsmeziek in n kloaglaid.
42 t Bloud van heur bruier was nou vergolden. Dou gingen ze weerom noar t sjomplaand van Jordaan.
43 Dou Bakchides dat vernam, trok e op n sabbat mit n dik leger der op oet, tot Jordaanskanten aan tou.
44 Jonatan zee tegen zien manlu: "Vooruit! Wie mouten vechten veur ons levent, want zo min as vandoag het t ter nog nooit veur ons oetzain.
45 Van veuren en van achtern wor we aanvalen, aan diskaant stroomt t wotter van Jordaan en aan aanderkaant ligt sjomplaand en stroekerij. Wie kinnen gain kaant oet!
46 Roup hemel aan dat ie oet vijand zien macht red worden maggen!"
47 Vechterij begunde. Dou Jonatan zien aarm oetstook om Bakchides deel te sloagen, week dij achteroet.
48 Jonatan en zien volgelingen sprongen dou in t wotter en swommen noar aanderkaant. Mor vijand kwam nait achter heur heer en stook Jordaan nait over.
49 Dij dag sneuvelden der aan Bakchides zien kaant om en bie doezend man.
50 Bakchides ging noar Jeruzalem weerom. Hai begunde verschaaident steden in Judea te verstaarken: börg in Jericho, en steden Emmaüs, Bet-Choron, Betel, Timna, Faraton en Tefon kregen hoge muren en poorten mit grondels.
51 Hai legde der n bezetten van soldoaten om Israël onder bedwang te holden.
52 Wieder verstaarkte hai Bet-Sur, Gezer en börg, en zörgde veur troepen en etensveurroaden.
53 Op t lest luit e zeuns van laaiders van t laand giezeln en vastzetten in börg in Jeruzalem.
54 In twijde moand van t joar 153 gaf Alkimus odders veurhofsmuur van t haailegdom deel te hoalen. Zo wol e profeten heur waark verrinnewaaiern. Men was nog mor naauw mit ofbroak begund,
55 of Alkimus kreeg n zaikte onder leden. Dat zodounde kon e zien plannen nait oetvoeren. Zien sproakvermogen was vot, hai was verlamd en kon gain woord meer oetbrengen, loat stoan zien zoaken regeln.
56 Nait laank doarnoa kwam e mit slim veul pien oet tied.
57 Dou Bakchides vernam dat Alkimus t ter tou doan haar, ging e noar keunenk weerom. Dou haar Judea twij joar vree.
58 Ale lu dij zok noar wet nait keren wollen, stoken koppen bie nkander. Ze zeden: "Jonatan en zien volgelingen leven in aal vree en binnen naargens op verdochd. As we Bakchides nou hier hènhoalen, kin e heur aalmoal in ain naacht oppakken."
59 Dat veurstel legden ze hom veur.
60 Bakchides ging der dou mit n dik leger op òf. Hai stuurde in t gehaaim braiven noar aal zien bondgenoten in Judea tou dat zai zollen Jonatan en zien volgelingen oppakken. Mor dat kregen ze nait veurnkander, want t plan lekte oet,
61 en om en bie fiefteg van aanstichters werden ombrocht.
62 Doarnoa trokken Jonatan en Simon mit heur manlu noar Bet-Bassi tou, in woestijn. Ze baauwden wat in puun lag weer op en verstaarkten stad.
63 Dou Bakchides doarvan heurde, brochde hai aal zien troepen bie nkander en raip e zien pazzipanten in Judea ook op.
64 Hai rukte oet en legerde zok bie Bet-Bassi; doagen achternkander dee e aanvalen op stad mit behulp van störmtoorns.
65 Jonatan luit zien bruier Simon in stad blieven en trok zulm mit gounent van zien manlu t laand in.
66 Hai vuil Odomera en zien volk aan en dee n aanvaal op Fasirieten in heur tèntenkaamp. Langzoamaan kregen ze overhaand en wozzen zien legers aan in tal.
67 Simon en zien manlu deden n oetvaal oet stad vandoan en stoken störmtoorns in de floister.
68 Bakchides wer doarbie finoal versloagen. Dat was n dikke tegenslag veur hom want mit t mishottjen van dizze veldtocht, wazzen aal zien veurnemens op niks oetlopen.
69 Hai was roazend op t ofvaleg volk dat hom overhoald haar te kommen en luit ter n haile bult van ombrengen. Dou besloot e om weer noar zien laand weerom te goan.
70 Dou Jonatan dat vernam, stuurde hai ofgezanten noar Bakchides om vree mit hom te sloeten en lu dij kriegsgevangen moakt wazzen, oetleverd te kriegen.
71 Bakchides ging akkoord mit t aanbod en huil zok aan zien woord. Hai dee der n aid op dat e zien haile levent laank gain last meer van hom hebben zol.
72 Hai gaf hom lu ook weerom dij e eerder in Judea kriegsgevangen moakt haar. Dou ging e noar zien laand weerom en zette nooit gain stap meer over grèns van Judea.
73 Zo kwam der n èn aan oorlog in Judea. Jonatan ging in Michmas wonen. Hai wer rechter over t volk en ofvalege lu verdreef e oet Israël.
|
1 Makkabeeërs 10
01In t joar 160 trok Alexander Epifanes, Antiochus zien zeun, noar Ptolemaïs en nam stad in. Lu dij der woonden haitten hom welkom en hai wer doar keunenk.
02Dou keunenk Demetrius dat heurde, brochde hai n groot leger bie nkander en begunde mit hom te vechten.
03Demetrius stuurde ook n vrundelke braif noar Jonatan doar e in beloofde hom meer macht te geven.
04Hai dochde: Wie mouten gaauw vree mit hom sloeten, veur en aleer hai t mit Alexander ains wordt, tegen ons.
05t Kwoad dat wie hom, zien bruiers en zien volk, aandoan hebben, zel e ja nog wel nait vergeten hebben.
06Hai gaf Jonatan volmacht om strieders aan te trekken en woapens moaken te loaten en verkloarde hom tou zien bondgenoot. Boetendes gaf e opdracht giezeloars dij in börg zatten aan Jonatan over te droagen.
07Jonatan ging noar Jeruzalem tou en leesde braif veur aan t haile volk en aan lu dij börg bezet huilen.
08Dij schrokken aldervrezelkst dou ze heurden dat keunenk hom volmacht geven haar om strieders aan te trekken.
09Ze druigen hom giezeloars over en hai gaf ze weerom aan heur olders.
10 Jonatan ging in Jeruzalem wonen en begunde stad weer op te baauwen.
11 Hai gaf waarklu odders ze zollen stadsmuur vannijs optrekken en om Sionsbaarg tou n muur zetten van oetkapte stainen. En dat deden ze.
12 t Vremd volk dat in vestings lag dij deur Bakchides baauwd wazzen, vluchtte vot.
13 Ze luiten heur post in steek en keerden noar heur laand weerom.
14 Bloots in Bet-Sur bleven nog wat lu achter dij wet en veurschriften der aan geven haren. Zai haren doar heur touvlocht vonden.
15 Keunenk Alexander heurde wat Demetrius aan Jonatan touzegd haar. En dou men hom vertelde van Jonatan en zien bruiers heur veldsloagen en van swoaregheden dij ze deurstoan haren,
16 zee e: "Zo vin je der gain twijde! Wie mouten hom votdoalek tou ons vrund en bondgenoot perbaaiern te moaken."
17 Hai stuurde Jonatan n braif, doar dit in ston:
18 "Van keunenk Alexander aan zien bruier Jonatan. Goidag!
19 Noar wie vernomen hebben, bin ie n machteg man en bin ie t weerd om ons bondgenoot te wezen.
20 Doarom stel wie joe vandoag aan as hogepriester van joen volk en verlain wie joe tuddel "Vrund van Keunenk". Bekommer joe om ons zoak en wees traauw aan ons vrundschop."
Tougelieks mit dizze braif stuurde hai hom n sangen mantel en n golden kraans.
21 In zeuvende moand van t joar 160, op t Loofhuttenfeest, trok Jonatan t hogepriesterklaid aan. Hai brochde troepen bie nkander en luit n bult woapens moaken.
22 Demetrius heurde dat en was doaneg oet zien humeur. Hai zee:
23 "Hou heb wie dat toch zo wied kommen loaten! Alexander het ons n slag veur west! Hai het vrundschop mit Jeuden sloten en zo zien posietsie verstaarkt.
24 Mor ik zel ook n beroup op hom doun en heur hoge amten en geschenken beloven dat ik ze aan mien kaant krieg."
25 Hai schreef heur dit:
"Keunenk Demetrius aan t volk van Jeuden. Goidag!
26 Noar wie vernomen hebben, heb ie joe holden aan verdroagen dij ie mit ons sloten hebben en bin ie ons vrundschop traauw bleven. Ie hebben joe nait bie ons vijanden aansloten en doar bin we slim blied om.
27 As ie ons traauw blieven, zel we joe roem en rij veur joen dainsten belonen.
28 Wie zellen joe vrijstellen verlainen van hail wat zoaken en joe geschenken doun.
29 Hierbie ontsloag en onthef ik joe en aal Jeuden van belasten, van lasten op zolt en van kroongelden.
30 t Daarde paart van laandopbrengst en haalfschaid van boomvrucht dij mie rechtens toukommen, huif ie ook nait meer òf te droagen. Van nou òf aan binnen Judea en de drij distrikten van Samaria en Galilea, dij ik hierbie reken tou Judea zien laand, doar veur aaid van vrijsteld.
31 Jeruzalem en zien laand zellen haaileg wezen en vrijsteld van tienden en tol.
32 Ik dou ook ofstand van mien gezag over börg in Jeruzalem en ik verlain hogepriester t recht der manlu te legern, zo as hom dat zulm goud tou liekt.
33 Aal Jeuden dij kriegsgevangen oet Judea votvoerd binnen, woar ook hèn in mien riek, zel k zunder lösgeld vrij loaten. Ook over t vij mag gain belasten betoald worden.
34 Op feesten, sabbat, nijmoan en aander hoogtijdoagen, mit drij doag der veur en drij doag der noa, zellen aal Jeuden in mien riek vrijdom van lasten hebben.
35 Gainain het t recht dij doagen wat van heur te vordern of heur, om wat veur reden den ook mor, lasteg te valen.
36 Wieder zellen der van Jeuden zo'n dattegdoezend man dainst doun maggen in mien leger. Ze kriegen aigenste soldij as aal aander soldoaten van keunenk.
37 n Paart van heur zel legerd worden in keunenk zien grode vestings. Aandern kriegen in keunenk zien riek vertraauwensposten touwezen. Heur aanvoerders en laaiders zellen oet aigen mensken kozen worden en ze maggen volgens heur aigen wetten leven, zo as keunenk dat veur t laand Judea bepoald het.
38 De drij distrikten van Galilea dij nou Judea toukommen, zellen van nou òf aan ook wat of t bestuur aanbelangt, ain wezen mit Judea en onder hogepriester zien permoters stoan.
39 Ptolemaïs en t laand dat ter bie heurt geef ik aan t haailegdom in Jeruzalem. Oet opbrengst kinnen kosten van tempeldainst betoald worden.
40 Zulm zel ik joarlieks vieftiendoezend sjekel zulver geven van inkomsten oet mien bezittens.
41 Ale biedroagen veur tempeldainst dij deur amtenoars leste joaren nait meer oetkeerd binnen, zellen van nou òf aan weer oetbetoald worden.
42 De viefdoezend sjekel zulver dij joarlieks oet inkomsten van tempel opbrocht worden mozzen, zel k ook weeromgeven, want ze kommen tou aan priesters dij doar dainst doun.
43 Elk dij om schulden bie keunenk of om n aander reden in tempel van Jeruzalem of binnen t kontraain van tempel zien touvlocht zöcht het, zel mit zien haile hebben en holden en mit aal wat e in mien riek bezit, vrij holden worden.
44 Kosten van t weer opklandern van muren en t vernijen van tempel, binnen veur keunenk zien reken.
45 Kosten van baauw van muren en börgen om Jeruzalem tou, binnen ook veur keunenk zien reken, net zo as kosten veur vestings in Judea."
46 Jonatan en t volk heurden wat Demetrius aalmoal touzee. Mor ze wollen t nait leuven en gingen der nait op in. Ze wazzen nog nait vergeten houveul onhaail hai in Israël aanricht haar en hou slim of hai heur onderdrokt haar.
47 Ze huilen t bie Alexander, hai haar per slöt van reken eerste west dij heur vree aanboden haar. Ze bleven aan t èn tou zien bondgenoot.
48 Keunenk Alexander brochde n dik leger op n bainen en trok op tegen Demetrius.
49 De twij keunenks begunden te vechten en t leger van Alexander mos vluchten. Demetrius zat achter hom heer en wer hom boas.
50 Alexander verzette zok op kroag òf aan zunsondergang tou en aigenste dag nog sneuvelde Demetrius.
51 Doarnoa stuurde Alexander gezanten noar keunenk Ptolemeüs van Egypte tou mit bosschop:
52 "Ik bin weerom in mien keunenkriek, ik zit nou op troon van mien veurolders en heb t bestuur op mie nomen. Demetrius heb ik versloagen en macht over t laand is nou in mien handen.
53 Ik heb t tegen hom opnomen en zien leger is deur ons versloagen. Nou zit ik op zien troon.
54 Loat ons nou vrundschop mit nkander sloeten: geef mie joen dochter as vraauw en loat mie joen schoonzeun wezen. Ik zel joe en heur geschenken doun dij pazen bie joen hoge stoat."
55 Keunenk Ptolemeüs zee der dit op: "Ik pries dag dat ie weerom binnen in t laand van joen veurolders en op troon van heur keunenkriek zitten.
56 Ik goa geern op joen veurstel in. Mor loat we eerst n moal bie nkander kommen in Ptolemaïs. Den zel ik joen schoonvoader worden, zo as ie veursteld hebben."
57 In t joar 162 vertrok Ptolemeüs oet Egypte mit zien dochter Cleopatra, en ging noar Ptolemaïs tou.
58 Keunenk Alexander trof hom doar en Ptolemeüs gaf hom zien dochter Cleopatra as vraauw. In Ptolemaïs wer bruloft veur heur holden mit n bult pracht en proal, zo as dat paast bie keunenks.
59 Bie dij gelegenhaid schreef keunenk Alexander Jonatan n braif mit nuigen bie hom te kommen.
60 In aal zien stoatsie raaisde Jonatan òf noar Ptolemaïs, doar hai baaide keunenks trof. Hai gaf heur en heur vrunden zulver en gold en alderhande geschenken. Zo kwam e bie aalbaaident in gunst.
61 Mor min volk oet Israël, manlu dij zok aan wet niks gelegen liggen luiten, kwammen n aanklacht tegen hom indainen. Mor keunenk schonk gain aandacht aan heur.
62 Nee, net aansom: hai gaf odder Jonatan zien gewone klaaier om te buiten tegen sangen klaaieroazie. En zo ging t ook.
63 Keunenk luit hom noast zok zitten en zee tegen zien aanvoerders: "Neem hom mit en roup midden in stad om dat gainent n aanklacht tegen hom indainen of hom lasteg valen mag, om wat veur reden den ook!"
64 Dou aankloagers omrouper heurden en zagen dat Jonatan huldegd wer en sangen goud aan haar, muiken ze dat ze votkwammen.
65 Keunenk bewees hom grode eer en benuimde hom tou "Vrund van Keunenk". Hai stelde hom aan as veldheer en stadholder.
66 Doarnoa ging Jonatan weerom noar Jeruzalem tou, in aal vree en zo blied as wat.
67 In t joar 165 kwam Demetrius, zeun van Demetrius, oet Kreta noar t laand van zien veurolders.
68 Dou keunenk Alexander dat heurde, muik e zok slim ongerust en ging weerom noar Antiochië.
69 Demetrius stelde Apollonius aan as stadholder over Cele-Syrië. Dij brochde n dik leger op n bainen en legerde zok bie Jamnia in de buurt. Doarvandoan stuurde hai dizze bosschop noar hogepriester Jonatan:
70 "Ie binnen ainegste dij zok tegen ons verzet, van dij gevolgen dat ik oetlaagd wor en veur spot zet. Doar in baargen duur ie ons wel oet te doagen.
71 As ie zo wis binnen van joen troepen, kom den ais noar beneden noar vlakte tou, den kin wie doar zain wèl of staarkste is. Ik heb legers van steden aan mien kaant.
72 Dou mor noavroag noar mie, kiek mor wèl of ik bin en wèl t binnen dij mie helpen. Men zel joe zeggen dat ie laange nait tegen ons leger opwozzen binnen. Joen veurvoaders binnen al aan twij moal tou versloagen, alderdeegs in heur aigen laand.
73 En ook ie zellen in vlakte, doar gain vlint of stain te vinden is en gain stee te bekennen om vot te kroepen, nait tegen ons peervolk en tegen zo'n staark leger op kinnen."
74 Taargd deur Apollonius zien woorden, zöchte Jonatan tiendoezend man oet en vertrok oet Jeruzalem. Zien bruier Simon sloot zok mit hulptroepen bie hom aan.
75 Hai legerde zok bie Joppe. Inwoners van stad deden poorten veur hom op slöt, omdat ter in Joppe n garnizoun van Apollonius lag. Mor dou ze stad aanvalen deden,
76 werden inwoners benaauwd en deden ze poorten lös dat Jonatan Joppe innemen kon.
77 Apollonius heurde dat en rukte mit drijdoezend man peervolk en n dik leger op noar Azotus. Hai dee net of e deur stad hèntrekken wol, mor omreden hai vertraauwde op aal zien peervolk, bleef e in vlakte.
78 Jonatan kwam achter hom heer tot bie stad, doar legers mit nkander sloags ruiken.
79 Apollonius luit doezend man peervolk in hinderloag achter.
80 Dou Jonatan dat in de goaten kreeg, was e al insloten deur ruters, en zien leger wer van smörgensvroug tot soavendsloat mit pielen bestookt.
81 Toch wozzen zien manlu kop ter veur te holden, zo as Jonatan heur besteld haar. Ruters van vijand werden muid.
82 Dou t peervolk haildaal gain oazem meer haar, vuil Simon t voutvolk aan en wer heur boas. Soldoaten werden deur hom op vlucht dreven en
83 t peervolk wer oet nkander jagd over vlakte en ze vluchtten noar Azotus. Doar gingen ze in tempel van Dagon en zöchten doar heur touvlocht.
84 Jonatan stook Azotus en steden der om tou in brand en plunderde ze. Doarnoa zette hai Dagon zien tempel en elkenain dij doar n hènkommen zöcht haar, in de floister.
85 Om en bie aachtdoezend manlu kwammen om deur t sweerd of in t vuur.
86 Doarvandoan trok Jonatan op tot bie Askelon. Lu dij in stad woonden, kwammen hom in optocht in muit.
87 Overloaden mit roofgoud gingen Jonatan en zien manlu vervolgens weerom noar Jeruzalem.
88 Dou keunenk Alexander dit aalmoal heurde, dee e Jonatan nog veul meer eer aan.
89 Hai stuurde hom n golden spèl, doar over t aalgemain bloots femilie van keunenk veur in aanmaarken kwam. En hai gaf hom Akkaron mit gerechteghaid dij der bie heurde.
|
1 Makkabeeërs 11
01Keunenk van Egypte brochde n leger op n bainen zo talriek as zaandkorrels op t strand bie zee. Boetendes rustte hai n grode vloot oet. Hai wol op slaauwe menaaier Alexander zien keunenkriek in zien macht kriegen en bie zien laand trekken.
02Net of wol e t over vree hebben, zo ging e noar Syrië tou. Inwoners van steden deden poorten lös en kwammen hom in muit om hom te verwelkommen. Keunenk Alexander haar onnaaierd dat veur hom te doun, omreden Ptolemeüs was zien schoonvoader.
03Bie elke stad dij Ptolemeüs in trok, legde hai troepen in garnizoun.
04Dou e bie Azotus kwam, luiten ze hom ofbraande tempel van Dagon zain en hou of stad en omgeven verrinnewaaierd was. Overaal laggen doar lieken en verkoolde liggoamen van dij in t gevecht opbraand wazzen en dij ze bie weg langs opbultjed haren.
05Ze vertelden keunenk wat Jonatan doan haar en perbaaierden hom zo swaart te moaken, mor keunenk zee niks.
06Jonatan ging noar Joppe tou om keunenk mit grode stoatsie te verwelkommen. Ze zeden nkander goidag en bleven doar naacht over.
07Doarnoa raaisde Jonatan mit keunenk aan revier Eleuteres tou. Dou ging e weerom noar Jeruzalem.
08Keunenk Ptolemeüs veroverde steden bie kust langs aan Seleucië aan zee tou. Ondertussen haar e nait veul gouds veur mit Alexander.
09Doarom stuurde hai ofgezanten noar keunenk Demetrius mit bosschop: "Loat we n verdrag sloeten. Den geef ik joe mien dochter dij nou mit Alexander traauwd is en moak ik joe keunenk over t riek van joen voader.
10 t Muit mie dat ik hom mien dochter geven heb, want hai het ja perbaaierd mie dood te moaken."
11 Zo muik e Alexander verdocht: hai haar ja t op zien riek begrepen.
12 Vervolgens huil e zien dochter bie hom vandoan en gaf heur aan Demetrius.
13 Ptolemeüs trok Antiochië in en kroonde zokzulm tou keunenk van Asia. Nou haar e behaalve keunenklieke heufdbaand van Egypte ook dij van Asia op kop.
14 Doudestieds was Alexander in Cilicië, omdat inwoners van dat kontraain tegen hom in opstand kommen wazzen.
15 Mor zo gaauw as e heurde wat of ter veurvalen was, trok hai op tegen Ptolemeüs om mit hom te vechten. Dij kwam mit n staark leger op hom òf en juig hom vot.
16 Alexander vluchtte noar Arabië om doar schoel en schut te zuiken. Keunenk Ptolemeüs was nou de man.
17 Arabier Zabdiël sluig Alexander kop òf en stuurde dij noar Ptolemeüs tou.
18 Mor drij doag loater kwam Ptolemeüs zulm oet tied. Soldoaten dij e in verstaarkte steden legerd haar, werden deur lu van dij steden ombrocht.
19 Zo kwam in t joar 167 Demetrius aan macht.
20 In dij tied raip Jonatan manlu van Judea bie zok om börg van Jeruzalem te verovern. Ze haren al n bult oorlogstuug opsteld,
21 dou der n stokkewat Jeuden dij zok nait om wet bekommerden en dij heur aigen volk hoaten deden, noar keunenk gingen om hom te vertellen dat Jonatan börg belegerde.
22 Dou keunenk dat heurde, wer e glìn in hakken. Hai haar t bericht nog mor naauw vernomen of hai was al onderwegens noar Ptolemaïs. Hai schreef Jonatan dat e mit belegern opholden zol en dat e votdoalek bie hom kommen mos om der over te proaten.
23 Mor dou Jonatan braif lezen haar, ging e juust deur mit belegern. Hai koos onder oldsten van Israël en onder priesters gounent oet om mit hom te goan noar t hòl van laiw.
24 Mit zulver, gold, klaaieroazie en n haile rommel aander geschenken ging e noar keunenk in Ptolemaïs tou en wos bie hom in gunst te kommen.
25 Aalhouwel n poar ofvalege volksgenoten van Jonatan aanklachten tegen hom inbrochten,
26 dee keunenk wat zien veurgangers doan haren: hai dee Jonatan aal eer aan, in t biewezen van aal zien vertraauwelingen.
27 Hai bekrachtegde zien aanstellen as hogepriester en aal hoge amten dij hom al eerder verlaind wazzen en nam hom op onder zien beste vrunden.
28 Jonatan verzöchde keunenk Judea en de drij distrikten van Samaria vrijdom van lasten te doun en beloofde hom doar drijhonderd talent veur te geven.
29 Dat leek keunenk goud tou en hai zette veur Jonatan t volgende op schrift:
30 "Van keunenk Demetrius aan zien bruier Jonatan en aan t Jeudse volk. Goidag!
31 Om joe op hoogte te brengen, stuur wie joe hierbie n ofschrift van braif dij wie aan Lastenes schreven hebben, dij sib tou ons is.
32 'Van keunenk Demetrius aan eerzoame Lastenes. Goidag!
33 Omdat t Jeudse volk ons bondgenoot is en zien verplichtens tegen ons over noakomt, heb wie onnaaierd heur te belonen veur heur vrundelkhaid.
34 Doarom bevestegen wie dat zai rechtmoatege bezitters van Judea binnen en van de drij distrikten Efraïm, Lydda en Ramataïm. Lesten zellen van Samaria ofsplitst worden en haildaal bie Judea kommen. Wieder binnen ale lu dij in Jeruzalem ovvern, ontsloagen van verplichten joarlieks n paart van vrucht van laand en bomen aan keunenk òf te droagen.
35 Eertieds aan ons verschuldegde tienden, tolgelden, lasten op zolt en koorngelden huiven ze ons ook nait laanger betoalen.
36 Dizze moatregels blieven onverminderd van kracht, nou en veur aiweg en aaid.
37 Wie vroagen joe n ofschrift van dizze moatregel aan Jonatan te sturen. Op haailege baarg, op n stee dij goud in t zicht is, mout dit ofschrift ophongen worden.'"
38 Dou keunenk Demetrius vernam dat vree in zien laand weerkeerd was en dat gainent meer tegen hom in verzet kwam, stuurde hai aal zien troepen noar hoes tou, behaalve vremden dij e as huurtroepen van Griekse aailanden in dainst nomen haar. Dat nammen soldoaten dij nog onder zien veurgangers daind haren, hom slim kwoalek.
39 Aine Tryfon, dij t vrouger mit Alexander holden haar, wer gewoar hou of troepen zok over Demetrius bekluigen. Hai raaisde doarom noar Arabier Imalkuë, dij Alexander zien zeun Antiochus grootbrochde.
40 Hai ston der bie hom op aan Antiochus aan hom mit te geven, zodat hai der veur zörgen kon dat jong keunenk wer op troon van zien voader. Hai vertelde hom ook wat Demetrius aalmoal doan haar en van onvree dij der onder troepen over Demetrius ontstoan was. Tryfon bleef n haile zet bie hom.
41 Jonatan haar ondertussen Demetrius vroagd zien troepen terog te trekken oet börg van Jeruzalem en oet aander vestingsteden, omreden ze vuilen Israël aaldeur lasteg.
42 Demetrius stuurde Jonatan dit antwoord: "Ik wil nait allenneg doun wat ie mie vroagen, mor ik wil joe en joen volk bie gelegenhaid ook eer aandoun.
43 Ik zol t op pries stellen as ie mie manlu sturen dij aan mien kaant vechten willen, want aal mien troepen binnen tegen mie in opstand kommen."
44 Jonatan stuurde drijdoezend fikse kriegers noar Demetrius tou in Antiochië. Ze meldden zok bie keunenk, dij haile blied was dat ze der wazzen.
45 Inwoners van stad, zo'n honderdtwinnegdoezend mensken, stroomden noar t midden van stad, vastbesloten om keunenk om te brengen.
46 Keunenk vluchtte noar t pelaais tou, mor inwoners van stad bezetten stroaten en begunden te vechten.
47 Keunenk raip Jeuden om hulp. Ze verzoamelden zok eerst bie hom, verspraaidden zok dou deur stad en brochten dij dag om en bie honderddoezend mensken om haals.
48 Aigenste dag nog plunderden ze stad en zetten dij in de floister. Zo redden ze keunenk.
49 Dou inwoners van stad zagen dat Jeuden in stad heer en meester wazzen zo as ze van plan west haren, luiten ze moudveren hangen. Ze smeekten keunenk
50 om vree: "Loat Jeuden toch opholden mit vechten tegen ons en ons stad!"
51 Ze legden woapens deel en gavven zok over. Jeuden werden in t biewezen van keunenk en aal zien onderdoanen mit eer overloaden en kregen noam in t haile keunenkriek. Dou keerden ze mit n haile bult roofgoud noar Jeruzalem weerom.
52 Keunenk Demetrius zat weer vaaileg en wel op zien troon en der was weer vree in t haile laand.
53 Mor wat e verzegd haar, kwam e nait noa. Hai wol niks meer van Jonatan waiten. In stee van hom te belonen veur bewezen dainsten, stelde hai zok vijandeg tegen hom op.
54 Noadat dit aalmoal veurvalen was, ging Tryfon weerom mit Antiochus. Dat was nog mor n leujong. Hai wer keunenk moakt en kreeg keunenklieke heufdbaand om.
55 Aal troepen dij Demetrius ofdaankt haar, sloten zok bie hom aan en vochten nou tegen Demetrius. Dij wer versloagen en op vlucht jagd.
56 Tryfon brochde olifanten onder bie zien leger en veroverde Antiochië.
57 Jongkerel Antiochus schreef aan Jonatan: "Ik bekrachteg joen aanstellen as hogepriester. De vaaier distrikten blieven onder joe. Boetendes mag ie tuddel 'Vrund van Keunenk' holden."
58 Hai stuurde hom golden toavelraif en gaf hom t recht oet golden bekers te drinken, zok in sangen te klaiden en n golden spèl op te doun.
59 Jonatan zien bruier Simon wer deur Antiochus aansteld as aanvoerder. Hai kreeg t kommando over t kontraain tussen Trap van Tyrus en grèns mit Egypte.
60 Jonatan rukte op noar t kontraain aan westkaant van Eufraat en steden dij doar liggen. t Haile Syrische leger sloot zok as bondgenoot bie hom aan. Dou e in Askelon aankwam, laipen inwoners van stad hom in optocht mit aal stoatsie in muit.
61 Doarvandoan trok e noar Gaza, mor inwoners deden poorten op slöt. Hai belegerde stad, braandde omgeven plat en plunderde dij.
62 Dou vruigen inwoners van Gaza om vree en kundegde Jonatan n bestand òf. Zeuns van heur laaiders nam e as giezeloars mit en stuurde ze noar Jeruzalem tou. Dou trok e noar aanderkaant van t laand, aan Damascus tou.
63 Jonatan heurde dat aanvoerders van Demetrius mit n dik leger aan Kedes in Galilea tou kommen wazzen, mit bedoulen om hom oet zien amt te zetten.
64 Hai ging heur in muit. Zien bruier Simon luit e in t laand achter.
65 Simon legerde zok bie Bet-Sur en belegerde en bestookte stad doagen achternkander.
66 Inwoners vruigen hom om vree en hai von dat goud. Hai dreef heur aal tou stad oet, bezette dij en legerde der n garnizoun.
67 Jonatan en zien leger sluigen heur kaamp op bie t Gennesaretmeer. Aanderdoagsmörgensvroug gingen ze noar vlakte van Hasor.
68 Doar kwammen troepen van vijand heur in muit. In tied dat Jonatan heur van veuren aanvuil, kwammen soldoaten dij ze in baargen achterloaten haren om heur van achtern aan te valen,
69 oet heur schoelstee veurndag en begunden mit te vechten.
70 Aal soldoaten van Jonatan gingen der dou vandeur, der bleef gainain achter, behaalve aanvoerders van t leger: Mattatias, zeun van Absalom, en Judas, Chalfi zien zeun.
71 Jonatan scheurde zien klaaier, streude stof op kop en beedde.
72 Dou begunde hai weer te vechten en sluig vijanden op vlucht.
73 Troepen dij n goud hènkommen zöcht haren, zagen dat en kwammen bie hom weerom. Mit nkander gingen ze achter heur heer aan noar t kaamp van vijand in Kedes tou. Doar huilen ze ho.
74 Van Demetrius zien troepen sneuvelden dij dag om en bie drijdoezend man. Dou ging Jonatan noar Jeruzalem weerom.
|
1 Makkabeeërs 12
01Dou Jonatan vernam dat omstandegheden gunsteg wazzen, koos e n stokkewat manlu oet en stuurde heur noar Rome tou om vrundschopsverdrag mit Rome te vernijen.
02Sparta en aander stoaten stelde hai hiervan op hoogte middels n braif.
03Ofgezanten raaisden noar Rome tou en gingen in senoat. Ze zeden: "Hogepriester Jonatan en t Jeudse volk hebben ons stuurd om vrundschopsbanden mit joe aan te hoalen en t bondgenootschop van vrouger te vernijen."
04Romaainen gavven heur braiven mit veur besturen van loug en stad. Zai zollen der veur zörgen dat ze vaaileg en wel weer in Jeruzalem weeromkwammen.
05Dit is t ofschrift van braif dij Jonatan aan lu in Sparta schreef:
06"Van hogepriester Jonatan, road van oldsten, priesters en t haile Jeudse volk, aan heur bruiers in Sparta. Goidag!
07Eertieds het joen keunenk Arius aan hogepriester Onias n braif stuurd doar in zegd wordt dat wie sib tou nkander binnen. n Ofschrift van dizze braif gaait hierbie.
08Onias het gezant doudestieds mit aal eren verwelkomd en braif aannomen doar ons bondgenootschop en vrundschopsverdrag in omschreven stoan.
09Omdat wie haailege bouken in bezit hebben doar wie troost oet putten, heb we n verdrag nait zo neudeg.
10 Mor toch heb we ofgezanten sturen wild om banden van bruierschop en kammeroadschop aan te hoalen. t Is ja al laank leden dat ie joen bosschopper stuurden en wie willen veurkommen dat ie en wie vremden veur nkander worden.
11 Op feesten en aander plechtege gelegenheden nuim wie joen altied bie ons ovvers en gebeden. t Is ja goud en fersounlek dat bruiers nkander in gedachten holden.
12 Dat zodounde bin wie der blied om dat ie in aanzain binnen.
13 Zulm wor we insloten deur vijanden, doar we n haile bult ellèn van te verduren hebben. Keunenks om ons tou binnen aalgedureg mit ons in oorlog.
14 Toch heb we in dij oorlogen joe nait lasteg valen wild en aander bondgenoten en kammeroaden ook nait.
15 Wie hebben ja hulp van hemel. Dij staait ons bie. Zo binnen ons vijanden vernederd en bin we van heur verlöst.
16 Nou heb we Numenius, zeun van Antiochus, en Antipater, zeun van Jason, noar Rome toustuurd om kammeroadschop en t ol bondgenootschop mit Romaainen te vernijen.
17 Wie hebben heur opdroagen ook noar joe tou te raaizen. Om ons groutnis aan joe over te brengen en joe dizze braif mit n veurstel om ons bruierschop te vernijen, in handen te geven.
18 Wees zo goud ons doaromtrènt beschaaid te geven."
19 En dit is ofschrift van braif dij lu van Sparta aan Onias stuurd haren:
20 "Van Arius, keunenk van Spartanen, aan hogepriester Onias. Goidag!
21 Oet n geschrift dat bewoard bleven is, bliekt dat Spartanen en Jeuden bruiers binnen en dat ze aalbaaident van Abraham ofstammen.
22 Nou we dit waiten, zol t ons deugd doun as ie ons schrieven deden hou of t mit joe gaait.
23 Wie van ons kaant schrieven joe: joen vij en joen bezit binnen van ons, en aal wat wie hebben is van joe. Wie hebben opdracht geven dit veurstel aan joe over te brengen."
24 Dou Jonatan heurde dat aanvoerders van Demetrius weeromkommen wazzen mit n nog dikker leger as eerst om tegen hom te vechten,
25 ging e oet Jeruzalem vandoan en kwam e heur in kontrainen van Hamat in muit. Want hai wol heur kaans nait geven om zien laand binnen te valen.
26 Hai stuurde spionnen noar heur kaamp tou. Dou dij weeromkwammen, vertelden ze hom dat vijand zok kloarmuik om hom dij naacht aan te valen.
27 Noadat zun ondergoan was, gaf Jonatan zien manlu odders, ze zollen nait sloapen goan mor woapend blieven en haile naacht kloar stoan. Om t legerkaamp tou stelde hai wachtposten op.
28 Dou vijand heurde dat Jonatan en zien manlu kloarstonden veur t gevecht, luiten ze moudveren hangen. Ze stoken wachtvuren aan in heur legerkaamp en trokken zok terog.
29 Mor omreden Jonatan en zien manlu zagen vuren branden, vernammen ze dat nait eerder as aander mörgen.
30 Hai ging votdoalek achter heur heer, mor inhoalen kon e ze nait meer: ze wazzen Eleuterus al overstoken.
31 Vervolgens keerde Jonatan zok tegen Zabadese Arabieren. Hai kreeg heur der onder en plunderde heur oet.
32 Doarnoa pakte hai zien boudeltje bie nkander en ging noar Damascus tou, aan aanderkaant van t laand.
33 Simon was optrokken noar Askelon tou en aan börgen doar in de buurt. Vervolgens was e ofbogen noar Joppe en haar dij stad bezet.
34 Ze haren hom noamelk verteld dat lu doar börg overgeven wollen aan Demetrius zien soldoaten. Simon legde der n garnizoun hèn om stad te bewoaken.
35 Dou Jonatan weeromkommen was, raip e oldsten van t volk bie nkander. Hai onnaaierde in overleg mit heur, ze zollen vestings baauwen in Judea
36 en muren om Jeruzalem tou ophogen. Wieder zol der nog n hoge muur optrokken worden dat börg en stad van nkander schaaiden werden en der gain handelsverkeer meer tussen baaident meugelk was.
37 Elkenain waarkte mit aan t opklandern van stad, want muur aan oostkaant bie revier langs, was instört. Chafenate wer ook opklanderd.
38 Simon baauwde Chadid en de Sefela weer op. Hai verstaarkte stad en muik doar poorten mit grondels.
39 Tryfon was ter op oet keunenk van Asia te worden en doar boas over te speulen. Doarveur mos e keunenk Antiochus van kaant moaken.
40 Omdat e benaauwd was dat Jonatan hom nait geworden loaten zol mor woapens tegen hom oppakken, beroamde hai n plan om hom om haals te brengen. Hai ging vot en trok noar Bet-San.
41 Jonatan ging hom in muit mit vattegdoezend veerdege soldoaten. Hai stelde heur in de buurt van Bet-San op.
42 Dou Tryfon zag dat Jonatan der mit n dik leger op ofkommen was, duurde hai hom nait meer aan te valen.
43 In stee doarvan huil e hom in mit pracht en proal, stelde hom veur aan lu doar e vertraauw in haar en gaf hom geschenken. Hai bestelde bondgenoten en troepen Jonatan te geheurzoamen of was e t zulm.
44 Tegen Jonatan zee e: "Woarom heb ie zo veul manlu op n bainen brocht? t Is toch gain oorlog?
45 Stuur joen manlu toch noar hoes tou. Kais der n stokkewat oet om bie joe te blieven en goa den mit mie mit noar Ptolemaïs. Ik wil dij stad en aal aander börgen, mit ale troepen en aanvoerders der bie, aan joe doun. Dat is reden woarom of ik kommen bin en doarnoa trek ik mie weer terog."
46 Jonatan vertraauwde hom en dee wat Tryfon zegd haar. Hai stuurde zien troepen vot en dij gingen noar Judea.
47 Drijdoezend man huil e bie zok. Doar stuurde hai twijdoezend van noar Galilea en aander doezend nam e mit.
48 Mor dou Jonatan in Ptolemaïs kwam, deden inwoners poorten op slöt, nammen Jonatan gevangen en muiken elk dood dij mit hom mitkommen was.
49 Tryfon stuurde voutvolk en peervolk noar grode vlakte van Galilea om aal aander manlu van Jonatan om haals te brengen.
50 Dij haren al vernomen dat Jonatan oppakt was en dochten dat e vermoord was, mit aal zien manlu. Ze sproken nkander moud in en trokken op in gelid, kloar om te vechten.
51 Ze juigen lu dij achter heur heer zatten en dij zagen dat ze zok op kroag òf verweren deden, op vlucht.
52 Zo kwammen ze aalmoal vaaileg en wel weerom in Judea. Mor ze wazzen baang en treurden om Jonatan en zien manlu. Joa, hail Israël gaf zok over aan swaarde raauw.
53 Volken rondom perbaaierden vannijs heur oet te reuden. Ze dochten: Jeuden hebben gain aanvoerder meer en der is gainent dij heur helpt. Loat we heur doarom nou aanpakken dat gainent loater meer wait van heur het.
|
1 Makkabeeërs 13
01Simon heurde dat Tryfon n dik leger op n bainen brocht haar om Judea aan te valen en te verrinnewaaiern.
02Omdat e vernam dat t volk aldervrezelkst benaauwd was, ging e noar Jeruzalem tou en raip ze bie nkander.
03Hai sprak heur moud in mit dizze woorden: "Ie waiten wat mien bruiers en ik, mien haile femilie, veur ons gebruken en veur tempel doan hebben en houveul oorlog en ellèn wie deurmoakt hebben.
04Aal mien bruiers binnen onderhaand doodkommen veur Israël. Ik bin ainegste dij overbleven is.
05In dizze gevoarleke omstandegheden zel k mien aigen levent beslist nait spoaren. Ik bin ja nait beter as mien bruiers.
06Nee, nikstervan! Ik zel vroak nemen veur mien volk, tempel en joen vraauwen en kinder. t Is ja oet hoat dat haaidens zok bie nkander aansloten hebben om ons te verrinnewaaiern."
07Dij woorden gavven t volk weer moud
08en haile haard raipen ze: "Ie binnen ons aanvoerder in Judas en joen bruier Jonatan heur stee!
09Neem t kommando in stried dij we voeren mouten. Wat ie zeggen, dat dou we!"
10 Simon raip aal manlu dij vechten konden op en luit muren van Jeruzalem zo gaauw meugelk weer in odder moaken, zodat stad aan aal kanten verstaarkt was.
11 Hai stuurde Jonatan, Absalom zien zeun, mit n flink leger noar Joppe tou. Dij verdreef inwoners en huil stad bezet.
12 Tryfon was ondertussen mit n dik leger oet Ptolemaïs oprukt om Judea aan te valen. Hai nam Jonatan as gevangene mit.
13 Simon legerde zok bie Chadid, aan raand van vlakte.
14 Dou Tryfon heurde dat Simon stee van zien bruier Jonatan innomen haar en van plan was om tegen hom te vechten, stuurde hai ofgezanten noar hom tou mit dizze bosschop:
15 "Wie hebben joen bruier Jonatan vaast holden, omdat e nog geld schuldeg is veur zien amten.
16 Wie zellen hom vrij loaten as ie ons honderd talent zulver sturen en twij van zien zeuns as giezeloars. Dat e nait laanger tegen ons in opstand komt as e weer lös is."
17 Simon begreep dat e bie de bok doan wer. Mor toch luit e t geld en de jonges hoalen om zok loater hoat van t volk nait op haals te hoalen.
18 Ze zollen ja zeggen kinnen dat Jonatan omkommen was omdat zien bruier t geld en de kinder nait sturen wol.
19 Hai stuurde kinder en honderd talent, mor Tryfon huil zien woord nait. Hai luit Jonatan nait vrij.
20 Doarnoa ging Tryfon op pad om n invaal in t laand te doun en t haildaal te verrinnewaaiern. Eerst muik e n omweg bie Adora langs. Mor Simon en zien leger sloten hom aaldeur t pad òf.
21 Lu dij börg bezetten deden, stuurden bodes noar Tryfon tou om der bie hom op aan te stoan gaauw deur woestijn hèn noar heur tou te kommen en heur nije veurroaden te sturen.
22 Tryfon muik aal zien peervolk kloar, mor dij naacht vuil der zo veul snij dat ze nait veur of achteroet konden. Hai mos wel terogtrekken en ging noar Gilead tou.
23 In de buurt van Baskama vermoordde hai Jonatan. Doar begruif e hom ook.
24 Tryfon trok zok terog en keerde noar zien aigen laand weerom.
25 Simon luit t gebainte van zien bruier Jonatan ophoalen. Ze begruiven t in Modeïn, zien veurolders heur stad.
26 Hail Israël ging in swaarde raauw. Doagen achternkander treurde t volk om zien dood.
27 Op t graf van zien voader en bruiers luit Simon n gedenktaiken oprichten mit glad ofslepen stain aan veur- en achterkaant. En zo hoog dat t van vèrren te zain was.
28 Ook luit e zeuven piramides baauwen, ain noast aander, veur zien pa en moeke en veur zien vaaier bruiers.
29 Om aal dij dingen tou zette hai grode zoelen hèn. Tou heur noagedachtenis luit e der harnazzen en zukswat in oetkappen en ook schepen. Doar haren benoam zeelu oog veur.
30 Zo zag t graf der oet dat e in Modeïn baauwen luit. t Staait ter op t heden nog altied.
31 Tryfon luit jonge keunenk Antiochus op n gemaine menaaier om haals brengen.
32 Hai muik zokzulm keunenk en dee keunenklieke heufdbaand van Asia om. Hai brochde n bult ellèn over t laand.
33 Simon verstaarkte börgen van Judea mit hoge toorns, dikke muren en poorten mit grondels en luit eterij in börgen opsloagen.
34 Hai koos n stokkewat manlu oet en stuurde dij noar keunenk Demetrius tou. Ze zollen vroagen t laand vrijdom van lasten te geven, want t ainegste dat Tryfon doan haar, was t laand oetplundern.
35 Keunenk Demetrius gaf hom beschaaid en stuurde dizze braif:
36 "Van keunenk Demetrius aan hogepriester Simon, vrund van veul keunenks, en aan oldsten en t aander Jeudse volk. Goidag!
37 Golden kraans en paalmtoek dij ie stuurd hebben, is aankommen. Wie willen wel n degelke vree mit joe sloeten en zellen lu dij der over goan, aanschrieven om joe vrijdom van lasten te geven.
38 Ales wat wie in dizze braif omtrent joe besloeten, is votdoalek van kracht. Börgen dij ie baauwd hebben, dat blieven joenent.
39 Wie vergeven joe aal joen faailen en gebreken van eertieds. Kroongelden dij ie nog betoalen mouten schèl wie joe kwiet en aander lasten dij in Jeruzalem nog heven worden zellen, ook.
40 Loat aal Isrelieten dij in mien leger dainen kinnen, zok inschrieven. Van nou òf aan zel t vree wezen tussen ons."
41 In t joar 170 wer t haaidense juk van Israël ofnomen.
42 t Volk begunde dou aktes en verdroagen te dagtaiken mit: "In t eerste joar van Simon, hogepriester, legeraanvoerder en laaider van Jeuden."
43 In dij tied belegerde Simon Gezer. Hai sloot stad mit zien leger in en luit n störmtoorn moaken en aan raand van stad opstellen. Doar sluig e n gat mit in ain van toorns en nam stad in.
44 Zien soldoaten sprongen tou störmtoorn oet stad in en richtten n dikke rebulie aan.
45 Inwoners van stad kwammen mit vraauw en kinder noar stadsmuur tou, scheurden heur klaaier en smeekten Simon mit n bult gebeer om vree.
46 "Dou ons nait noar dat we misdoan hebben," raipen ze, "heb meedlie mit ons!"
47 Simon dee dat en huil op mit vechten. Hai zette heur tou stad oet en zuverde heur hoezen van ofgodsbeelden. Dou huil e onder t zingen van lof- en daanklaiden zien intocht in stad.
48 Ales wat nait kouster was. luit e votdoun en hai luit ter mensken wonen dij zok aan wet huilen. Hai verstaarkte stad en luit ter zokzulm n hoes zetten.
49 In Jeruzalem konden bezetters börg nait in of oet om op t laand veurroaden te kopen. Ze kregen overaal slim verlet om en n haile bult van heur kwammen om haals van honger.
50 Zai smeekten Simon ook om vree en dij dee dat. Hai juig heur vot tou börg oet en muik dij weer zuver.
51 Op drijentwinnegste dag van twijde moand in t joar 171 trokken Jeuden mit n haile joechaai in stad. Ze swaaiden mit paalmtoeken, zongen loflaiden en muiken meziek op lieren, slagwaark en haarpen omreden dikke vijand was oet Israël verdreven.
52 Simon bepoalde dat dizze dag elk joar vierd worden zol. Hai verstaarkte haailege baarg bie börg en ging doar mit zien manlu wonen.
53 Dou Simon zien zeun Johannes old genog von, stelde hai hom aan as boas over t haile leger. Jonatan ging in Gezer wonen.
|
1 Makkabeeërs 14
01In t joar 17
02brochde keunenk Demetrius zien troepen bie nkander en trok noar Medië tou om doar hulp te zuiken veur zien oorlog mit Tryfon. 2 Dou Arsakes, keunenk van Perzië en Medië, heurde dat Demetrius zien kontraain introkken was, stuurde hai ain van zien aanvoerders om hom in handen te kriegen.
03Dij vuil t leger van Demetrius aan en kreeg t ter onder, nam Demetrius gevangen en brochde hom noar Arsakes. Dij sloot hom op.
04In tied dat Simon regaaierde, haar Judea vree. Hai zörgde der veur dat t volk goud ging en elkenain leefde gelokkeg in doagen dat hai roem en braid regaaierde.
05Nog veul meer lof en eer kreeg e dou e hoavenstad Joppe veroverde en men zo bie aailanden kommen kon.
06Hai kreeg t nait bloots kloar kontrainen van zien volk oet te braaiden en t haile laand in zien macht te kriegen,
07mor muik ook n haile bult vijanden kriegsgevangen. Hai bezette Gezer, Bet-Sur en börg en zuverde aal dij steeën. Der was gainent dij zok tegen hom verzetten dee.
08Mensken bebaauwden heur grond in aal vree, t laand leverde gewazzen op en bomen in vlakte zatten vol vrucht.
09Ol lu zatten in stroaten en haren t ter mit nkander over dat t elk goud ging. Jongkerels wazzen aanbòid in schitternde kriegsgewoaden.
10 Simon regelde dat steden eten haren en rustte ze oet mit baauwwaarken om zok verdedegen te kinnen. Zo wer zien noam mit eren nuimd aan aal oetènnen van wereld tou.
11 Hai gaf vree aan t laand en in Israël heerste grode bliedschop.
12 Elk zat onder zien wiendroef en zien viegeboom. Der was gain reden meer om benaauwd te wezen.
13 Aal vijanden wazzen in dij tied oet t laand verswonnen en aal keunenks wazzen overwonnen.
14 Seupele lu in t laand muik Simon staark. Hai zörgde der veur dat wet weer van kracht wer en reude goddelozen en minhoeden oet.
15 Tempel muik e mooier en hai dee n haile bult tempelraif op.
16 t Nijs van Jonatan zien dood heurde men in Rome en alderdeegs in Sparta en mensken haren t ter slim mit te doun.
17 Dou ze vernammen dat Simon hom opvolgd was as hogepriester en dat dij nou boas was over loug en stad,
18 stuurden ze hom n braif op bronzen ploaten om t vrundschopsverdrag en t bondgenootschop dat ze mit zien bruiers Judas en Jonatan sloten haren, te vernijen.
19 Ploaten werden op volksvergoadern in Jeruzalem veurlezen.
20 Dit is n ofschrift van braif dij lu oet Sparta stuurden:
"Van Sparta en zien laaiders, aan hogepriester Simon, oldsten, priesters en aander bruiers in Judea. Goidag!
21 Ofgezanten dij ie noar ons volk toustuurd hebben, hebben ons verteld over joen aanzain en gezag. Wie wazzen haile blied mit heur komst.
22 Wie hebben heur bosschop zo optaikend in ons roadsbesloeten: Numenius, zeun van Antiochus, en Antipater, zeun van Jason, aalbaaident ofgezanten van Jeuden, binnen bie ons kommen om t vrundschopsverdrag mit ons te vernijen.
23 t Leek t volk goud tou dizze manlu eervol te ontvangen en heur bosschop op schrift te stellen en in openboare archieven op te nemen dat t Spartaanse volk dij nait verget. n Ofschrift der van is aan hogepriester Simon stuurd."
24 Doarnoa stuurde Simon Numenius mit n groot golden schild mit n gewicht van doezend mine om t bondgenootschop te bevestegen.
25 Dou t volk dit aalmoal heurde, zee t: "Hou kin we Simon en zien zeun bedaanken?
26 Haizulm, zien bruiers en zien femilie, hebben ja nait van tougeven waiten wild in heur stried tegen Israël zien vijanden en ze hebben Israël bevrijd." Dat zodounde luiten ze dat in bronzen ploaten grivven en dij op zoelen aanbrengen.
27 Dit is n ofschrift van tekst op dij bronzen ploaten:
"Op achtienden elul van t joar 172, t daarde joar dat hogepriester Simon regaaierde, is ons in Asaramel
28 op n grode bieainkomst van priesters, t volk, laaiders van t volk en oldsten van t laand, dit verteld:
29 In aal oorlogen dij ons laand taaisterd hebben, hebben Simon, zeun van Mattatias, n noazoat van Jojarib, en zien bruiers, heur levent op t spul zet in heur verzet tegen vijanden van heur volk. Deur heur toudoun binnen tempel en wet beholden en hebben zai heur volk vernuimd moakt.
30 Noadat Jonatan, dij zien volk om zok tou kreeg en hogepriester worden was, bie zien veurvoaders biezet was,
31 besloot vijand t laand binnen te valen om t te verrinnewaaiern en tempel in heur macht te kriegen.
32 Dou het Simon laaiden nomen in stried veur zien volk. Mit aigen geld het e woapentuug en soldij van t leger van zien volk bekostegd.
33 Steden van Juda het e verstaarkt, benoam Bet-Sur aan grèns, doar vijand vrouger n woapenopslag haar, en hai het ter n Jeuds garnizoun legerd.
34 Hai het Joppe aan zee verstaarkt en Gezer ook, in t kontraain van Azotus, doar eertieds vijanden woonden mor dat nou bevolkt is mit Jeuden. Veur baaide steden het e zörgd dat ze ales haren wat neudeg was om ze weer op te baauwen.
35 Omdat Simon welvoart van zien volk zo traauw en eerlek noastreefd het, het dat hom as laaider en hogepriester benuimd as daank veur aal zien doaden, zien rechtveerdeghaid en aal zien traauw, en omdat hai mor volhuil t aanzain van zien volk groder te moaken.
36 Tiedens zien bestuur kreeg e t veurnkander vremden te verdrieven tou t laand oet. Bezetters van Davidsbörg in Jeruzalem het e ook votjagd. Dij haren doar n börg baauwd woar vandoan zai oetvalen deden, omgeven van tempel ontwijdden en haaileghaid der van schonden.
37 Simon het ter Jeudse soldoaten legerd, het börg verstaarkt om loug en stad te bevaailegen en het muren van Jeruzalem ophoogd.
38 Overainkomsteg doarmit het keunenk Demetrius zien hogepriesterschop bekrachtegd.
39 Hai het hom opnomen onder lu dij e vertraauwde en het hom grode eer bewezen.
40 Keunenk haar ja vernomen dat Romaainen Jeuden tou vrunden, bondgenoten en bruiers verkloard haren en dat ze ofgezanten van Simon mit aal eren ontvongen haren.
41 Jeuden en heur priesters hebben Simon en zien noazoaten as heur laaider en as heur hogepriester aansteld, totdat ter n betraauwboare profeet opstoan zol.
42 Simon is heur legeraanvoerder en het ook zörg veur tempel. In dij houdoaneghaid is e belast mit aanstellen van manlu dij over t waark in en rondom tempel goan en over t laand, woapenopsloagen en börgen.
43 Hai is belast mit zörg veur tempel en dat holdt in dat elk hom geheurzoamen mout. Aal aktes in t laand worden in zien noam opmoakt. Boetendes mag e zok in sangen klaiden en n golden spèl op doun.
44 Gainain van priesters of van t volk is t toustoan om ain van dizze bepoalens boeten waarken te zetten, tegen Simon zien veurschriften in verzet te kommen, zunder zien toustemmen in t laand n vergoadern bie nkander te roupen, zok in sangen te klaiden of n golden spèl op te doun.
45 Elk dij in stried doarmit handelt of zok ter nait aan holdt, moakt zok strafboar.
46 t Haile volk het besloten Simon aal volmachten dij hier nuimd binnen, te verlainen.
47 Simon het ze aanveerd en zok beraaid verkloard hogepriester, legeraanvoerder en laaider van Jeuden en priesters te wezen. Hai het t te zeggen over aal zoaken."
48 Dizze teksten luiten ze in bronzen ploaten grivven en binnen t hek rondom t haailegdom hènzetten op n dudelk zichtboar stee.
49 n Ofschrift van tekst wer in schatkoamer opburgen, dat Simon en zien zeuns der over beschikken konden.
|
1 Makkabeeërs 15
01Antiochus, keunenk Demetrius zien zeun, stuurde van aailanden vandoan n braif noar Simon, priester en laaider van Jeuden, en noar t haile volk.
02Braif was zo:
"Van keunenk Antiochus, aan Simon, hogepriester en laaider en aan t haile Jeudse volk. Goidag!
03Omreden n poar minhoeden macht grepen hebben in t riek van mien veurolders, en ik t riek weer opaaisen wil en in olde toustand weerombrengen, heb ik n haile bult huursoldoaten in dainst nomen en oorlogsschepen oetrust.
04Ik wil nou noar t vaaste laand voaren om dijent dij ons laand te gronde richt en n bult steden in mien riek verrinnewaaierd hebben, aan te valen.
05Hiermit bekrachteg ik aal vrijstellens van belasten dij keunenks véúr mie joe verlaind hebben, net zo as aal aander touzeggens dij ze joe doan hebben.
06Ik stoa joe ook tou joen aigen munt te sloagen dat ie dij bruken kinnen om in joen aigen laand te betoalen.
07Jeruzalem en tempel holden vrijdom van lasten. Aal woapens doar ie joe mit oetrust hebben en börgen dij ie baauwen deden, blieven joenent.
08Aal wat ie aan schatkist van keunenk schuldeg binnen en aal wat kroon opaaist, schèl ik joe van vandoag òf aan veur aaid kwiet.
09Zo gaauw as wie ons riek weer op odder brocht hebben, zel wie joe, joen volk en tempel grode eer bewiezen dat joen foam over haile wereld bekend wordt."
10 In t joar 174 trok Antiochus t laand van zien veurolders binnen. Sikkom aal soldoaten sloten zok bie hom aan. Tryfon huil mor n stokkewat legers over.
11 Mit Antiochus op hakken vluchtte Tryfon noar Dor aan zee.
12 Hai begreep ja wel dat ter hom minne tieden boven kop hingen nou zien troepen overlopen wazzen.
13 Antiochus belegerde Dor mit honderdtwinnegdoezend man voutvolk en aachtdoezend man peervolk.
14 Omdat e ook schepen inzette in stried, kon e stad insloeten en hai bestookte dij van laand- en zeekaant òf. Gainain kon stad in of oet.
15 Numenius en zien pazzipanten wazzen ondertussen oet Rome weeromkommen mit braiven veur verschaaiden keunenks en landen. Doar ston dit in:
16 "Van Lucius, consul van Romaainen, aan keunenk Ptolemeüs. Goidag!
17 Ofgezanten van Jeuden, ons vrunden en bondgenoten, binnen bie ons kommen om t olde vrundschopsverdrag en bondgenootschop te vernijen. Ze wazzen stuurd deur hogepriester Simon en t Jeudse volk
18 en hebben n golden schild mitnomen van doezend mine.
19 Wie hebben doarom onnaaierd aal keunenks en landen aan te schrieven der op aan te dringen niks tegen Jeuden te ondernemen, gain oorlog mit heur te voeren, heur steden en heur laand mit vree te loaten en heur tegenstanders nait te helpen.
20 Wie hebben noamelk besloten t schild van heur aan te nemen.
21 Moggen paardie minhoeden tou heur laand oet noar joe tou vlucht wezen, lever heur den oet aan hogepriester Simon dat hai heur in heur aigen laand noar aigen wet stravven kin."
22 t Zulfde schreef Lucius aan keunenk Demetrius, aan Attalus, Ariarates en Arsakes,
23 en aan de stoaten: Sampsakes, Sparta, Delos, Myndus, Sikyon, Karie, Samos, Pamfylië, Lycië, Halikarnassus, Rhodos, Faselis, Kos, Side, Aradus, Gortyna, Knidus, Cyprius en Cyrene.
24 Van aal dij braiven wer n ofschrift noar hogepriester Simon toustuurd.
25 Ondertussen wer Dor nog aaldeur belegerd. Keunenk Antiochus luit zien troepen aalgedureg stad aanvalen en huil Tryfon mit störmtoorns insloten. Gainain kon Dor in of oet kommen.
26 Simon stuurde twijdoezend beste kriegers noar Antiochus en ook zulver, gold en aander geschenken.
27 Mor Antiochus wol niks van hom aannemen, joa, slimmer nog: hai muik aal overainkomsten dij e eerder mit hom sloten haar ongedoan. Hai nam ofstand van Simon.
28 Hai stuurde Atenobius, ain dij e vertraauwde, as onderhandeloar noar Simon tou, mit bosschop:
29 "Ie holden Joppe, Gezer en börg in Jeruzalem bezet. Dij steden heuren bie mien riek. Ie hebben heur kontrainen verrinnewaaierd, dikke schoa aanricht in t laand en joe boas moakt van hail wat dailen van mien riek.
30 Dou steden dij ie innomen hebben weerom en droag mie lasten òf dij ie inbeurd hebben van de deur joe veroverde kontrainen boeten Judea.
31 Aans mout ie mie viefhonderd talent zulver betoalen veur aal vernailerij dij ie aanricht hebben en nog ais viefhonderd talent veur belasten van dij steden. As ie dat nait doun, verkloar ik joe oorlog."
32 Dou Atenobius, doar keunenk op vertraauwde, in Jeruzalem kwam en Simon zien riekdom zag, de draanktoavel mit golden en zulvern raif en stoatsie dij e voerde, keek e zok ogen tou kop oet. Hai brochde hom keunenk zien bosschop over.
33 Simon zee tegen hom: "Wie hebben gain laand van n aander veroverd en ons niks touaigend dat onzent nait was. Wie hebben bloots t aigendom van ons veurolders vannijs veroverd dat ons vijanden n tiedje t' onrechten in handen had hebben.
34 Wie hebben allenneg mor kaans grepen om ons aigendom doar we recht op hebben, weerom te winnen.
35 Wat Joppe en Gezer aanbelangt en aansproak dij ie doar op moaken: dij steden, doar hebben ons volk en ons laand n bult ellèn van had. Mor wie binnen der tou genegen joe veur dizze steden honderd talent te doun." Atenobius zee niks weerom.
36 Glìn in hakken ging e weer noar keunenk tou. Hai meldde hom wat Simon zegd haar en vertelde hom over aal pronk en aal t aander wat e zain haar. Dou wer keunenk aldernoarste helleg in hoed.
37 Tryfon ging aan boord van n schip en vluchtte noar Ortosia.
38 Keunenk stelde Kendebeüs aan as aanvoerder over kustkontrainen en gaf hom voutvolk en ruters.
39 Hai bestelde hom zien kaamp op te sloagen aan grèns van Judea, Kedron oet te baauwen en mit poorten te verstaarken en den Jeuden aan te valen. Zulm zol keunenk achter Tryfon heer goan.
40 Kendebeüs trok noar Jamnia en taaisterde Jeuden mit invalen in Judea. Der werden mensken oppakt en doodmoakt.
41 Hai verstaarkte Kedron en legerde der peervolk en voutvolk om doarvandoan wegen van Judea onvaaileg te moaken, net as keunenk hom besteld haar.
|
1 Makkabeeërs 16
01Johannes trok op oet Gezer vandoan en meldde zien voader Simon wat Kendebeüs aalmoal dee.
02Simon raip zien twij oldste zeuns, Judas en Johannes, bie zok en zee tegen heur: "Mien bruiers en ik, haile femilie van mien pa, hebben van jongs òf aan tot nou tou tegen vijanden van Israël vochten. Aalgedureg is ons t lokt Israël te redden.
03Nou bin ik old, mor ie binnen - te daanken aan God zien gunst - groot worden. Neem doarom mien stee in en dij van mien bruier en trek ter op oet om veur ons volk te vechten. Mag de hemel joe biestoan!"
04In t haile laand raip e twinnegdoezend man voutvolk en peervolk op. Ze trokken Kendebeüs in muit en brochten naacht deur in Modeïn.
05Aanderdoagsmörgensvroug trokken ze noar vlakte. Doar zagen ze n dik leger van voutvolk en peervolk op zok ofkommen. Der lag n beek tussen heur in.
06Johannes stelde zien troepen op. Hai vernam dat zien manlu bunzelachteg wazzen om beek over te steken en doarom ging e zulm as eerste noar aanderkaant. Zien manlu zagen dat en kwammen hom dou achternoa.
07Hai verdailde t leger in twijen en stelde der ruters tussen op, want t peervolk van vijand was haile talriek.
08Ze bluizen haard op trompetten en Kendebeüs wer mit zien leger op vlucht jagd. Der sneuvelden n haile bult en wat ter overbleef zöchte n hènkommen in börg.
09Johannes zien bruier Judas wer gewond. Doarom zette Johannes vijanden achternoa tot in Kedron aan tou, stad dij deur Kendebeüs verstaarkt was.
10 Vijand zöchte n hènkommen in toorns in kontrainen rondom Azotus. Mor Johannes stook toorns in brand, dat ter kwammen nog zo'n twijdoezend man om. Doarnoa ging e beholden noar Jeruzalem weerom.
11 Ptolemeüs, zeun van Abubus, was aanvoerder in vlakte van Jericho. Hai haar n bult gold en zulver,
12 want hai was schoonzeun van hogepriester.
13 Dat zodounde vatte hai t grootske plan op heer en meester te worden over t laand. Hai beroamde n aanslag op Simon en zien zeuns.
14 Simon ging bie steden langs om noa te lopen wat ze aalmoal neudeg wazzen. In elfde moand van t joar 177, dat is sebatmoand, kwam e mit zien zeuns Mattatias en Judas in Jericho.
15 Abubus zien zeun nuigde heur in lutje börgje Dok, dij e zulm baauwd haar en richtte der mit n vaals smoeske n groot draankfeest veur heur aan. Hai haar zien manlu beziedstopt
16 en dou Simon en zien zeuns goud doen wazzen, kwam Ptolemeüs mit zien pazzipanten veurndag: ze grepen heur woapens, kwammen eetzoal inzetten en muiken Simon dood, mit zien twij zeuns en n stokkewat van zien knechten.
17 Mit dizze minne doad vergol e goud mit kwoad.
18 Ptolemeüs schreef keunenk n braif om te vertellen wat ter aal veurvalen was en om te vroagen hom hulptroepen te sturen en t bestuur over steden aan hom over te droagen.
19 Hai stuurde n poar manlu noar Gezer tou om Johannes om haals te brengen en stuurde aal aanvoerders over doezend man n braif mit t verzuik zok bie hom te melden. Den zol hai heur zulver, gold en aander geschenken geven.
20 Zien aander manlu stuurde hai noar Jeruzalem tou om stad en haailege baarg in te nemen.
21 Mor der ging gaauw ain noar Gezer tou en dij vertelde Johannes dat zien pa en zien bruiers omkommen wazzen. Hai woarschaauwde hom dat Ptolemeüs der gounent op oetstuurd haar om hom dood te moaken.
22 Dou Johannes dat heurde, wer e roazend. Manlu dij kwammen om hom te vermoorden, luit e oppakken en doodmoaken, want hai wos wat ze mit hom van plan wazzen.
23 Meer biezunderheden over Johannes, over veldsloagen dij e leverd het, heldendoaden dij e doan het, muren dij e optrekken dee en aal t aander -
24 dat aalmoal is optaikend in kronieken dij over hom as hogepriester goan, van dag òf aan dat e zien voader as hogepriester opvolgde.
|
|
